«Συλλογική ντροπή» και «ειδική σχέση»: Γιατί η Γερμανία παραμένει ο πιο στενός σύμμαχος του Ισραήλ στην Ευρώπη

Eκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη Γερμανία την Τρίτη στη μνήμη των θυμάτων της επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Με αφορμή την θλιβερή επέτειο των δύο ετών, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ εξέφρασε την αμέριστη υποστήριξή του στο Ισραήλ.

"Ως Γερμανός, είμαι αυτόματα ο πιο ξεκάθαρος υπερασπιστής του Ισραήλ, όχι μόνο ως Γιόχαν Βάντεφουλ," τόνισε στον Paul Ronzheimer, παρουσιαστή του πιο δημοφιλούς καθημερινού podcast επικαιρότητας στη Γερμανία.

Ο Γιόχαν Βάντεφουλ ξεκαθάρισε ότι είναι "αυτός που πάντα στέκεται πιο ξεκάθαρα στο πλευρό του Ισραήλ" στις συναντήσεις του με τους ομολόγους του στην ΕΕ στις Βρυξέλλες.

Στην τελετή στην Πύλη του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο την Τρίτη, διαβάστηκαν τα ονόματα των Ισραηλινών θυμάτων.

Ο Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να προειδοποιήσει για τα αυξανόμενα επίπεδα αντισημιτισμού και κάλεσε τους Γερμανούς να δείξουν αλληλεγγύη στους Εβραίους συμπολίτες τους.

"Ας δείξουμε όλοι ότι στεκόμαστε στο πλευρό τους και ότι θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε ότι οι Εβραίοι μπορούν να ζουν εδώ στη Γερμανία με αυτοπεποίθηση και χωρίς φόβο," τόνισε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο X.

Μόλις δύο ημέρες νωρίτερα, ο ο Γερμανός Καγκελάριος πρότεινε ότι η Γερμανία θα πρέπει να μποϊκοτάρει τον επόμενο Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision εάν το Ισραήλ αποκλειστεί.

"Είναι σκάνδαλο που αυτό συζητείται καν. Το Ισραήλ έχει θέση εκεί," είπε.

Πρόσφατα, το Βερολίνο δεν συντάχθηκε με το γκρουπ των χωρών που αναγνώρισαν την κρατική υπόσταση της Παλαιστίνης και απέρριψε τις κυρώσεις κατά του Ισραήλ που πρότεινε η Επιτροπή της ΕΕ.

Γιατί η Γερμανία είναι ο πιο στενός σύμμαχος του Ισραήλ στην Ευρώπη;

Γιατί λοιπόν η Γερμανία παραμένει ο πιο στενός σύμμαχος του Ισραήλ στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Ο πιο προφανής λόγος είναι το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας με τη δίωξη και τη δολοφονία εκατομμυρίων Εβραίων σε όλη την Ευρώπη.

Το 1949, όταν η Γερμανία έγινε ξανά δημοκρατία, ένας πολιτικός όρος κυριάρχησε στην γερμανική πολιτική για το υπόλοιπο του αιώνα: ο όρος "Vergangenheitsbewältigung" ή "αντιμετώπιση του παρελθόντος".

Αντιμετώπισε τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί, έφερε τους δράστες και τους υπεύθυνους ενωπιον της δικαιοσύνης, πέρασε το Ολοκαύτωμα στην τέχνη και τον πολιτισμό, και απέτισε φόρο τιμής στα θύματα.

Όπως είχε πει ο πρώτος μεταπολεμικός πρόεδρος της Γερμανίας Theodor Heuss: "Δεν υπάρχει συλλογική ενοχή, αλλά συλλογική ντροπή".

Από τη δεκαετία του 1950, διαδοχικές γερμανικές κυβερνήσεις πρώτα στη Βόννη, μετά στο Βερολίνο, πίστευαν ότι η Γερμανία έχει ιστορική υποχρέωση να πολεμήσει τον αντισημιτισμό και να προστατεύσει την κρατική υπόσταση του Ισραήλ.

Μετά τη Συμφωνία του Λουξεμβούργου του 1952, που υπογράφηκε από τον Καγκελάριο Κόνραντ Αντενάουερ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, η Γερμανία συμφώνησε να πληρώσει 3 δισεκατομμύρια γερμανικά Μάρκα (περίπου 714 εκατομμύρια δολάρια εκείνη την εποχή) στο Ισραήλ για να βοηθήσει τη νεοσύστατη χώρα να απορροφήσει περισσότερους από μισό εκατομμύριο επιζώντες του Ολοκαυτώματος.

Συνολικά, οι γερμανικές αποζημιώσεις προς το Ισραήλ και τις εβραϊκές οργανώσεις ανήλθαν σε 90 δισεκατομμύρια δολάρια.

Μετά την επίσημη εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Γερμανίας και Ισραήλ το 1965, οι δύο χώρες συνεργάστηκαν στενά, αν και μια βαθιά δυσπιστία απέναντι στον γερμανικό λαό παρέμεινε στο Ισραήλ και στις εβραϊκές κοινότητες της διασποράς παγκοσμίως για πολλά χρόνια.

Οι Γερμανοί ταξιδιώτες που γεννήθηκαν πριν το 1928, για παράδειγμα, εξακολουθούν να πρέπει να υποβάλουν αίτηση για ειδική τουριστική βίζα, ενώ για τους νεότερους Γερμανούς αρκεί κανονικό διαβατήριο.

Σήμερα, Γερμανία και Ισραήλ διατηρούν μια "ειδική σχέση," κεντρικός πυλώνας της οποίας είναι η δέσμευση του Βερολίνου γαι την ασφάλεια του Ισραήλ ως μέρος της Staatsräson (δέσμευση του κράτους), μια φράση που επινοήθηκε από την Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ το 2008.

Μετά από μια επίσκεψη στο Ισραήλ το 2022, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς επιβεβαίωσε τη δέσμευση αυτή: "Η μαζική δολοφονία των Εβραίων ξεκίνησε στη Γερμανία. Σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από Γερμανούς. Αυτό δίνει σε κάθε γερμανική κυβέρνηση την αιώνια ευθύνη για την ασφάλεια του κράτους του Ισραήλ και την προστασία της εβραϊκής ζωής. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τα δεινά και τα εκατομμύρια θύματα."

Με την πάροδο των χρόνων, η Γερμανία έχει μετατραπεί σταδικά στον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή όπλων του Ισραήλ, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, παρέχοντας πυρηνικά υποβρύχια, άρματα μάχης και πυρομαχικά.

Το 2023, η Γερμανία εξήγαγε στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας 300 εκατομμυρίων ευρώ, δέκα φορές περισσότερο από το 2022. Το νέο δόγμα επανεξοπλισμού της Γερμανίας αναφέρεται ρητά στο Ισραήλ, δηλώνοντας ότι "η ασφάλεια του Ισραήλ είναι προς το εθνικό συμφέρον της Γερμανίας."

Στο πλαίσιο αυτό και με την αυξανόμενη κρίση λιμού στη Γάζα, ο Καγκελάριος Μερτς εξέπληξε πολλούς Γερμανούς όταν, τον περασμένο Αύγουστο, αποφάσισε να παγώσει μερικώς τις πωλήσεις όπλων στο Ισραήλ "μέχρι νεωτέρας."

Ενώ η απόφασή του επικροτήθηκε από τον μικρότερο εταίρο του στον κυβερνητικό συνασπισμό, τους Σοσιαλδημοκράτες, και μέρος της αντιπολίτευσης, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις μεταξύ των συντηρητικών.

Η κίνηση του Καγκελαρίου ήταν αξιοσημείωτη, καθώς η Γερμανία συνήθως απέφευγε την υπερβολική κριτική προς το Ισραήλ, ακόμη και όταν το Βερολίνο δεν συμφωνούσε με τις ενέργειες της ισραηλινής κυβέρνησης.

Η Γερμανία επιθυμεί σταθερότητα και ειρήνη στη Μέση Ανατολή

Ωστόσο, το συμφέρον της Γερμανίας είναι επίσης να υπάρχει ειρήνη και σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Άλλωστε, η χώρα φιλοξενεί τον μεγαλύτερο παλαιστινιακό πληθυσμό της Ευρώπης, με πάνω από 100.000.

Και η Γερμανία εδώ και καιρό είναι ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές των οργανώσεων του ΟΗΕ στα παλαιστινιακά εδάφη, με μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σαουδική Αραβία να δίνουν περισσότερα χρήματα.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο σήμερα, η φιλοϊσραηλινή στάση της Γερμανίας έχει λίγους συμμάχους: Μόνο η Αυστρία και μερικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης συνήθως στέκονται στο πλευρό του Βερολίνου όταν πρόκειται για τον πόλεμο στη Γάζα ειδικότερα.

Αλλά όταν η Γερμανία επιστρατεύει το πολιτικό και οικονομικό της βάρος, αυτό είναι αρκετό για να εμποδίσει κινήσεις κατά του Ισραήλ, προς μεγάλη απογοήτευση της επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας.

Ερωτηθείσα από την Shona Murray του Euronews τον περασμένο μήνα πώς θα πείσει τη γερμανική κυβέρνηση να λάβει μέτρα κατά του Ισραήλ, η Κάλας είπε, "Αν συμφωνείτε ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή, η κατάσταση είναι καταστροφική και αβάσταχτη, τότε το ερώτημα είναι τι κάνουμε για αυτό;"

"Αν δεν υποστηρίζετε αυτά τα μέτρα, τότε ποια μέτρα μπορείτε να υποστηρίξετε; Φέρτε εναλλακτικές," είχε αναφέρει η Κάγια Κάλας, απευθυνόμενη εμμέσως στο Βερολίνο.

Μια εναλλακτική είναι τώρα στο τραπέζι: το σχέδιο για τη Γάζα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, την οποία ο Καγκελάριος Μερτς υποστήριξε σχεδόν ανεπιφύλακτα.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου την περασμένη Κυριακή, ο Φρίντριχ Μερτς πίεσε για την ταχεία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων στην Αίγυπτο.

Και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, σε συνέντευξή του στο Euronews την ίδια μέρα, επαίνεσε τον Φρίντριχ Μερτς για τη στάση του και την απόφασή του να μην αναγνωρίσει την κρατική υπόσταση της Παλαιστίνης.

Για πολλούς παρατηρητές, είναι η στιγμή που η "ειδική σχέση" ξεδιπλώνεται σε όλη της την μεγαλοπρέπεια.