Η ώρα της αλήθειας: Οι χώρες της ΕΕ ψηφίζουν για τους δασμούς στα κινέζικα ηλεκτρικά οχήματα

Στις Βρυξέλλες έχει στηθεί το σκηνικό για μια απόφαση που θα μπορούσε είτε να ανυψώσει είτε να καταστρέψει την πολιτική της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την Κίνα.

Οι 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν κληθεί να ψηφίσουν επί της πρότασης επιβολής πρόσθετων δασμών στις εισαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων (EV) κινεζικής κατασκευής.

Η στενά παρακολουθούμενη ψηφοφορία, που έχει προγραμματιστεί για το πρωί της Παρασκευής, θα δει τις πρωτεύουσες να έρχονται αντιμέτωπες μεταξύ τους: Η Βουδαπέστη είναι σθεναρός πολέμιος, το Παρίσι και η Ρώμη είναι αξιόπιστοι υποστηρικτές, η Μαδρίτη προσπαθεί να αποφασίσει και το Βερολίνο ταλανίζεται από μια αποτυχημένη εκστρατεία της αντιπολίτευσης.

Η ψηφοφορία των εμπορικών εμπειρογνωμόνων αποτελεί το αποκορύφωμα μιας πολύμηνης έρευνας που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από τη φον ντερ Λάιεν τον περασμένο Σεπτέμβριο.

"Οι παγκόσμιες αγορές κατακλύζονται πλέον από φθηνότερα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Και η τιμή τους διατηρείται τεχνητά χαμηλή με τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις. Αυτό στρεβλώνει την αγορά μας", δήλωσε τότε η πρόεδρος της Επιτροπής στους ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο.

"Όπως δεν το δεχόμαστε αυτό από μέσα, δεν το δεχόμαστε και από έξω".

Η έρευνα ξεκίνησε λίγο μετά την ομιλία αυτή και είδε αξιωματούχους της ΕΕ να επισκέπτονται πάνω από 100 εργοστάσια παραγωγής αυτοκινήτων σε όλη την Κίνα. Τρεις εξέχουσες εταιρείες - η BYD, η Geely και η SAIC - επιλέχθηκαν ως εκπρόσωποι της βιομηχανίας EV και τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα λεπτομερές ερωτηματολόγιο πολλών κεφαλαίων σχετικά με την επιχειρηματική τους λειτουργία και τη σχέση τους με την κινεζική κυβέρνηση, η οποία συμμετείχε επίσης στην έρευνα.

Στο τέλος, τα ευρήματα ήταν συντριπτικά: Το Πεκίνο είχε για χρόνια πλουτίσει τον εγχώριο τομέα EV με τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος, διαπερνώντας "ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού", όπως την περιέγραψαν οι αξιωματούχοι. Οι επιδοτήσεις εντοπίστηκαν από την εξόρυξη των πρώτων υλών μέχρι την αποστολή των τελικών προϊόντων, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον όπου ο προνομιακός δανεισμός, οι φορολογικές μειώσεις, οι άμεσες επιχορηγήσεις, τα "πράσινα ομόλογα" και τα οφέλη για τους καταναλωτές (τα οποία, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, δεν έφτασαν ποτέ στους καταναλωτές) συνεργάστηκαν προς όφελος των αυτοκινητοβιομηχανιών.

Ως αποτέλεσμα αυτής της χρηματοδοτικής υπερχείλισης, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κινδύνευαν να εκδιωχθούν από την προσοδοφόρα αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και να υποστούν μη βιώσιμες απώλειες, με οδυνηρές συνέπειες για 2,5 εκατομμύρια άμεσες και 10,3 εκατομμύρια έμμεσες θέσεις εργασίας στο μπλοκ.

Οι δυσοίωνες προοπτικές οδήγησαν τις Βρυξέλλες να προτείνουν πρόσθετους δασμούς σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσουν την επιζήμια επίδραση των επιδοτήσεων και να καλύψουν το χάσμα τιμών μεταξύ Κίνας και ΕΕ. Οι προτεινόμενοι δασμοί, οι οποίοι θα προστεθούν στους υφιστάμενους συντελεστές του 10%, ποικίλλουν ανάλογα με τη μάρκα και το επίπεδο συνεργασίας με τον ανιχνευτή της Επιτροπής, όπως η Tesla (7,8%), η BYD (17%), η Geely (18,8%) και η SAIC (35,3%).

Στην ψηφοφορία της Παρασκευής τα κράτη μέλη θα ψηφίσουν νομικό κείμενο για να εφαρμοστούν αυτοί οι πρόσθετοι δασμοί για τα επόμενα πέντε χρόνια. Η ψηφοφορία θα ακολουθήσει τους κανόνες της ειδικής πλειοψηφίας, πράγμα που σημαίνει ότι θα χρειαστούν 15 χώρες που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού του μπλοκ για να εγκρίνουν την πρόταση. Το ίδιο όριο θα χρειαστεί για την απόρριψή της, η οποία θα ενεργοποιήσει τη διαδικασία προσφυγής και μια δεύτερη ψηφοφορία σε μεταγενέστερο στάδιο.

Υπάρχει, ωστόσο, και μια τρίτη -και όλο και πιο πιθανή- πιθανότητα: ορισμένες πρωτεύουσες θα μπορούσαν να απέχουν, εμποδίζοντας την αίθουσα να φτάσει τον απαραίτητο αριθμό για θετικό ή αρνητικό αποτέλεσμα. Τότε θα εναπόκειται στην Επιτροπή, επικαλούμενη τις αποκλειστικές εμπορικές της εξουσίες, να βγει από το αδιέξοδο και να αποφασίσει αν θέλει να προχωρήσει με τους δασμούς.

Σε κάθε περίπτωση, η τελική απόφαση πρέπει να ληφθεί έως τις 30 Οκτωβρίου, τη νομική προθεσμία που έχει οριστεί από την έρευνα κατά των επιδοτήσεων.

«Δημοψήφισμα» για τη φον ντερ Λάιεν

Το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο για την Επιτροπή και, ειδικότερα, για την πρόεδρό της, η οποία πιστώνεται ότι πρωτοστάτησε σε μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ σκέφτεται για την Κίνα, βάζοντας τέλος στον πολιτικό εφησυχασμό που χαρακτήριζε τις διμερείς σχέσεις από τότε που το Πεκίνο προσχώρησε στον ΠΟΕ το 2001, στο αποκορύφωμα του ενθουσιασμού της παγκοσμιοποίησης.

Η φον ντερ Λάιεν έχει περιγράψει την Κίνα ως ένα έθνος "πιο καταπιεστικό στο εσωτερικό και πιο διεκδικητικό στο εξωτερικό", το οποίο επιδιώκει να επιτύχει μια "συστηματική αλλαγή της διεθνούς τάξης" με επίκεντρο το Πεκίνο. Κατά την άποψή της, οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως οι μαζικές ενέσεις βιομηχανικών επιδοτήσεων για την κατάκτηση μεριδίων αγοράς και τον έλεγχο της εκκολαπτόμενης τεχνολογίας, είναι ένα ακόμη εργαλείο για να διασφαλιστεί η επιτυχία του Κομμουνιστικού Κόμματος στη μακροπρόθεσμη αποστολή του.

Αυτό το σκληροπυρηνικό όραμα, που συνοψίζεται σε μια ομιλία-ορόσημο του Μαρτίου 2023, ήταν η αφορμή που προκάλεσε μια σειρά ερευνών για τα κινεζικά προϊόντα και τις επιδοτήσεις. Μεταξύ αυτών, η έρευνα για τα ηλεκτρικά οχήματα ξεχώρισε ως η πιο επακόλουθη και εκρηκτική λόγω των πολιτικών και οικονομικών της επιπτώσεων - για να μην αναφέρουμε τη δυνατότητά της να εξαπολύσει έναν εμπορικό πόλεμο.

Η ψηφοφορία για τους δασμούς είναι, κατ' επέκταση, ένα δημοψήφισμα για την πολιτική της φον ντερ Λάιεν σε σχέση με την Κίνα.

"Η προγραμματισμένη ψηφοφορία σηματοδοτεί μια κομβική στιγμή για το μέλλον των σχέσεων ΕΕ-Κίνας", δήλωσε η Γιάνκα Έρτελ, ανώτερη συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).

"Χρησιμεύει ως δοκιμασία για το κατά πόσον οι λύσεις που βασίζονται σε κανόνες και προτείνονται από τις Βρυξέλλες για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της Ευρώπης με την Κίνα θα υπονομευθούν την τελευταία στιγμή από την πολιτική των κρατών - μελών".

Εάν οι δασμοί εγκριθούν, σημείωσε η Έρτελ, η φον ντερ Λάιεν θα ενθαρρυνθεί να συνεχίσει να πιέζει σκληρά το Πεκίνο κατά τη δεύτερη θητεία της. Αντίθετα, αν οι δασμοί απορριφθούν, "η ηγεσία της Κίνας θα το θεωρήσει αυτό ως σημαντική νίκη για την εξελιγμένη στρατηγική της που βασίζεται σε μαστίγια και καρότα. Θα ενισχύσει την αντίληψη ότι υπάρχουν πάντα αρκετοί αδύναμοι κρίκοι στην ευρωπαϊκή αλυσίδα, δίνοντας στο Πεκίνο το πάνω χέρι".

Η «σταυροφορία» της Γερμανίας

Από την αρχή της έρευνας, η Κίνα υιοθέτησε μια ανταγωνιστική θέση, τουλάχιστον δημοσίως. Κατήγγειλε την έρευνα ως "γυμνή πράξη προστατευτισμού", αρνήθηκε σταθερά την ύπαρξη επιδοτήσεων, αποκάλεσε τα ευρήματα "τεχνητά κατασκευασμένα και υπερβολικά" και απείλησε με αντίποινα κατά των βιομηχανιών γαλακτοκομικών προϊόντων, μπράντι και χοιρινού κρέατος της ΕΕ.

Αλλά κάτω από αυτή την οργή, το Πεκίνο έχει εμπλακεί σε εντατικές συνομιλίες με τις Βρυξέλλες για να εξασφαλίσει μια πολιτική λύση που θα μπορούσε να αποτρέψει τους πρόσθετους δασμούς. Μια επιλογή που βρίσκεται στο τραπέζι είναι να δεσμευτεί η Κίνα να καθορίσει ελάχιστες τιμές για τα ηλεκτρικά της αυτοκίνητα, αν και η εφαρμογή αυτής της λύσης θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη στην πράξη - και ευάλωτη σε πολλαπλά κενά.

Παράλληλα, οι Κινέζοι αξιωματούχοι εργάζονται σκληρά ταξιδεύοντας σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Βερολίνο, το Παρίσι και η Ρώμη, για να πείσουν αρκετές χώρες να απορρίψουν τους δασμούς. Αυτή η προσπάθεια άσκησης πίεσης ήρθε στο προσκήνιο τον περασμένο μήνα, όταν ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, μετά από ένα τετραήμερο ταξίδι στην Κίνα, έκανε στροφή και προέτρεψε την Επιτροπή να "επανεξετάσει" την πρόταση, εκπλήσσοντας πολλούς στη βελγική πρωτεύουσα.

Η Ισπανία, ωστόσο, δεν είναι η χώρα που πρέπει να προσέξετε το πρωί της Παρασκευής. Όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στη Γερμανία, μια βιομηχανική δύναμη με έναν παγκόσμιας κλάσης τομέα αυτοκινητοβιομηχανίας και βαθιές εμπορικές σχέσεις με την κινεζική αγορά. Παραδοσιακά, το Βερολίνο υποστηρίζει μια συμβιβαστική πολιτική έναντι του Πεκίνου, με την οικονομία πρώτα και την πολιτική μετά.

Η είσοδος των Πρασίνων, με τις ξεκάθαρες απόψεις τους για το ολοκληρωτικό καθεστώς της Κίνας, στον κυβερνητικό συνασπισμό θεωρήθηκε ως η ελπιδοφόρα αυγή μιας νέας εποχής. Όμως οι αυξανόμενοι φόβοι για εμπορικά αντίποινα, η αμείλικτη πίεση από τις αυτοκινητοβιομηχανίες, οι επίμονα υψηλές τιμές ενέργειας και η στασιμότητα της ανάπτυξης του ΑΕΠ εξασθένησαν τελικά τη γερμανική αποφασιστικότητα να ορθώσει το ανάστημά της απέναντι στην Κίνα, οδηγώντας σε μια παρασκηνιακή πίεση για την κατάργηση των δασμών.

"Φυσικά, πρέπει να προστατεύσουμε την οικονομία μας από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές", δήλωσε ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς αυτή την εβδομάδα. "Ωστόσο, η αντίδρασή μας ως ΕΕ δεν πρέπει να οδηγήσει στο να ζημιωθούμε εμείς οι ίδιοι", πρόσθεσε, ζητώντας να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Κίνας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η «σταυροφορία» του Βερολίνου έχει πέσει στο κενό. Η Γαλλία και η Ιταλία, δύο χώρες που με δεδομένο το δημογραφικό τους βάρος θα χρειαστούν πολύ για να σταματήσουν τους δασμούς, το αποποιήθηκαν και στάθηκαν στο πλευρό της Επιτροπής. Η Πολωνία και η Ολλανδία, δύο βασικοί παράγοντες, επέλεξαν να γίνουν πιο σκληρές, αντί να γίνουν πιο ήπιες, απέναντι στην Κίνα. Τα διδάγματα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει παρόμοια συναισθήματα σε όλο το μπλοκ.

Το γεγονός ότι η εκστρατεία "φαίνεται καταδικασμένη να αποτύχει" καταδεικνύει ότι "η επιρροή της Γερμανίας στην πολιτική για την Κίνα έχει μειωθεί σημαντικά", έγραψε ο Νόα Μπάρκιν, επισκέπτης ανώτερος συνεργάτης στο German Marshall Fund, στο ενημερωτικό του δελτίο πριν από την ψηφοφορία της Παρασκευής.

"Την τελευταία φορά που ένας Γερμανός καγκελάριος αγνόησε τις ανησυχίες των στενότερων Ευρωπαίων συμμάχων της χώρας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Ηνωμένων Πολιτειών από τυφλή πίστη στη γερμανική βιομηχανία, κατέληξε σε μια στρατηγική καταστροφή: τους αγωγούς Nord Stream".