Η “Πολιτιστική Πυξίδα” της ΕΕ: Το πρώτο πλαίσιο πολιτιστικής πολιτικής στην ιστορία της Ευρώπης

Σε αποκλειστική συνέντευξη στο Euronews, ο Επίτροπος Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού της ΕΕ, Γκλενν Μικάλεφ, παρουσίασε την «Πολιτιστική Πυξίδα», ένα σημαντικό επίτευγμα του χαρτοφυλακίου του. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε το πράσινο φως την Τετάρτη, εγκρίνοντας το πρώτο στρατηγικό πλαίσιο που διαμορφώνει την πολιτιστική πολιτική στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η χρονική συγκυρία θεωρείται καθοριστική, καθώς αυξάνονται οι αναφορές για επιθέσεις κατά της καλλιτεχνικής ελευθερίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Ο Μικάλεφ υπογράμμισε ότι η προστασία αυτής της ελευθερίας αποτελεί πολιτική προτεραιότητα για τη δημοκρατία.

«Όταν οι καλλιτέχνες είναι ελεύθεροι να εκφράζουν καλλιτεχνικά τη φωνή τους, τότε η δημοκρατία έχει φωνή. Θέλουμε να ενισχύσουμε την καλλιτεχνική ελευθερία και να προσφέρουμε ευκολότερη πρόσβαση στον πολιτισμό και την κληρονομιά μας στην Ευρώπη, γιατί αυτή είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές ασπίδες απέναντι στη διαίρεση και τον εξτρεμισμό. Αν επενδύσουμε στον πολιτισμό, θα αποδώσει διπλά.»

Η Πολιτιστική Πυξίδα δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στην επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Πολλοί καλλιτέχνες έχουν εκφράσει την απογοήτευσή τους για το γεγονός ότι μοντέλα ΤΝ εκπαιδεύονται με βάση το έργο τους χωρίς άδεια, οδηγώντας ήδη σε σειρά νομικών ενεργειών.

Παρότι η ΕΕ διαθέτει νομοθετικά πλαίσια όπως ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, ο Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη και η Οδηγία για τα Πνευματικά Δικαιώματα, η Επιτροπή θεωρεί πως αυτά δεν επαρκούν.

«Προτείνουμε στην Πολιτιστική Πυξίδα μια στρατηγική τεχνητής νοημοσύνης για τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς, ώστε να μετατρέψουμε τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Υπάρχουν πραγματικές ανησυχίες και θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η καινοτομία δεν θα λειτουργεί εις βάρος της δημιουργίας.»

Η Πολιτιστική Πυξίδα δεν αποτελεί δεσμευτικό μέσο, αλλά στρατηγικό, μη νομοθετικό πλαίσιο για τη χάραξη κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής πολιτικής. Αναμένεται να εγκριθεί από τα τρία θεσμικά όργανα της ΕΕ έως το 2026.