«Ακατάλληλο για επαναπατρισμούς το Αφγανιστάν» προειδοποιεί υπηρεσία του ΟΗΕ ενώ η ΕΕ επιδιώκει απελάσεις

Ανώτερος αξιωματούχος του ΟΗΕ δήλωσε στο Euronews ότι το Αφγανιστάν δεν έχει την ικανότητα να απορροφήσει τους πρόσφυγες που επιστρέφουν στις τοπικές κοινότητές του και ενώ τα κράτη μέλη της ΕΕ αναζητούν τρόπους για να τους επαναπατρίσουν.

Σύμφωνα με έκθεση της Υπηρεσίας Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UNDP), περίπου 4,5 εκατομμύρια Αφγανοί που βρίσκονται στο εξωτερικό επιστρέφουν στη χώρα τους. Ωστόσο, οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης εκεί, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης έλλειψης πρόσβασης σε διεθνή βοήθεια, καθιστούν δύσκολη την επανένταξη των Αφγανών που επιστρέφουν από το εξωτερικό.

Μεταξύ των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η έντονη φτώχεια, οι σκληρές κλιματικές συνθήκες, οι ζημιές που προκάλεσαν οι πρόσφατοι σεισμοί και οι σοβαρές επιβολές των Ταλιμπάν στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και στην καθημερινή ζωή, που πλήττουν ιδιαίτερα τις γυναίκες και τα κορίτσια.

Αυτή η έλλειψη ικανότητας απορρόφησης των επαναπατριζόμενων αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τις ευρωπαϊκές προσπάθειες απέλασης των Αφγανών που διαμένουν παράτυπα σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ.

Η διευθύντρια του UNDP για την Ασία και τον Ειρηνικό, Κάνι Γουιγκναράγια δήλωσε στο Euronews ότι η πραγματικότητα επί τόπου καθιστά την ιδέα των μαζικών απελάσεων ή επιστροφών αβάσιμη.

«Υπάρχει μια αποσύνδεση μεταξύ των παγκόσμιων εκκλήσεων για επιστροφή των ανθρώπων στο Αφγανιστάν και της ικανότητας των αφγανικών κοινοτήτων να απορροφήσουν αυτούς που επιστρέφουν», δήλωσε η ίδια.

Παρ' όλα αυτά, οι Βρυξέλλες έχουν ξεκινήσει διερευνητικές συνομιλίες με τους Ταλιμπάν, ένα καθεστώς που η ΕΕ δεν αναγνωρίζει επίσημα, μετά την πίεση που άσκησαν 20 ευρωπαϊκές χώρες για την επιστροφή των απορριφθέντων Αφγανών αιτούντων άσυλο.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου της ΕΕ (EASO), μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 2025, το καθεστώς του πρόσφυγα αναγνωρίστηκε στο 63% των Αφγανών αιτούντων άσυλο στις χώρες της ΕΕ και της ΕΖΕΣ, αν και τα ποσοστά διέφεραν σημαντικά ανά χώρα.

Τα στοιχεία της EASO δεν περιλαμβάνουν τις εθνικές μορφές προστασίας, τον τύπο προστασίας που χορηγείται συχνότερα στους Αφγανούς, καθώς και τις υποθέσεις που προσβλήθηκαν από τις δικαστικές αρχές μετά την απόρριψη.

Μεταξύ των φτωχότερων χωρών

Με πληθυσμό περίπου 44 εκατομμυρίων, το Αφγανιστάν συγκαταλέγεται μεταξύ των φτωχότερων χωρών του κόσμου: σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του προσαρμοσμένου δείκτη πολυδιάστατης φτώχειας, περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Η Γουιγκναράγια δήλωσε στο Euronews ότι οι Αφγανοί που επιστρέφουν σήμερα στην πατρίδα τους επιστρέφουν κυρίως από το Ιράν και το Πακιστάν, είτε με τη βία είτε από επιλογή.

«Σχεδόν το 10% του πληθυσμού επιστρέφει, χωρίς να φέρει περιουσιακά στοιχεία», είπε. «Στην πραγματικότητα, δεν φέρνουν πίσω σχεδόν τίποτα. Αυτό που φέρνουν μαζί τους, εκτός από τα ρούχα που φοράνε στην πλάτη τους, είναι χρέη».

«Είναι πολύ δύσκολο για τους επιστρέφοντες να βρουν δουλειά για παράδειγμα. Όταν φτάνουν, δεν έχουν σπίτια και βασικές υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης. Και το πιο σημαντικό, οι γυναίκες και τα κορίτσια δεν μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο μετά την έκτη τάξη και οι γυναίκες δεν μπορούν να βρουν δουλειά».

Εκτός από τις προκλήσεις της εξεύρεσης βασικών αναγκών, η διεθνής βοήθεια δύσκολα φτάνει στους επαναπατριζόμενους μόλις φτάσουν στις αφγανικές κοινότητες.

«Όταν ρωτάς τις τοπικές κοινότητες στις οποίες έρχονται οι επαναπατριζόμενοι αν έχουν δει διεθνή βοήθεια, περίπου το 76% είπε στο UNDP ότι δεν έχουν δει», δήλωσε η Γουιγκναράγια.

Διεκδικώντας για τις γυναίκες

Από τότε που οι Ταλιμπάν επανήλθαν στην εξουσία το 2021, οι Αφγανές γυναίκες και τα κορίτσια στερούνται των δικαιωμάτων τους. Αποκλείονται από όλες τις δραστηριότητες εκτός από τη βασική εκπαίδευση και σχεδόν από κάθε εργασία, ενώ η μετακίνησή τους και η συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό.

Η Γουιγκναράγια δήλωσε ότι η ΕΕ, ενώ επιδιώκει διάλογο με τους Ταλιμπάν, θα πρέπει να αποκτήσει «την ελευθερία και τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών ως κορυφαίο σημείο διαπραγμάτευσης για την επιστροφή των Αφγανών».

«Όλοι, άνδρες και γυναίκες, κορίτσια και αγόρια, θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να έχουν μια βασική αξιοπρεπή ζωή και ευημερία όταν επιστρέψουν», δήλωσε η διευθύντρια της UNDP. «Αλλά το πιο σημαντικό, τα κορίτσια και οι γυναίκες του Αφγανιστάν θα πρέπει να έχουν τα δικαιώματά τους για εκπαίδευση και εργασία».

«Και αυτό νομίζω ότι είναι ένα τεράστιο ζήτημα που πρέπει να εξεταστεί κατά τη στήριξη της επιστροφής μέσω της διεθνούς βοήθειας».