The Cube Εργαλείο του Χ «ξεσκεπάζει» τις τοποθεσίες φιλορωσικών προφίλ

Δεκάδες λογαριασμοί στο X με φιλορωσικό ή αντιευρωπαϊκό περιεχόμενο κατηγορούνται ότι παραπλανούν τους χρήστες, μετά την εισαγωγή νέας λειτουργίας διαφάνειας που αποκαλύπτει από πού δημοσιεύουν τα προφίλ, πώς εγκατέστησαν την εφαρμογή και πότε δημιουργήθηκαν.

Η νέα καρτέλα «Σχετικά με αυτόν τον λογαριασμό», διαθέσιμη πλέον σε κάθε προφίλ, εμφανίζει την τοποθεσία του χρήστη. Το X προειδοποιεί ότι τα στοιχεία αυτά ενδέχεται να μην είναι ακριβή και μπορούν να επηρεαστούν από τη χρήση VPN, ταξίδια ή προσωρινές μετακινήσεις.

«Είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για να προστατεύσουμε την ακεραιότητα της παγκόσμιας δημόσιας πλατείας. Σκοπεύουμε να προσφέρουμε πολλούς ακόμη τρόπους στους χρήστες ώστε να επαληθεύουν την αυθεντικότητα του περιεχομένου που βλέπουν στο X», δήλωσε ο επικεφαλής προϊόντος της πλατφόρμας, Νικίτα Μπιρ, εν μέσω διαχρονικών επικρίσεων ότι ψεύτικοι και αυτοματοποιημένοι λογαριασμοί κατακλύζουν το X με παραπληροφόρηση.

Η ομάδα ελέγχου γεγονότων του Euronews, The Cube, δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα τις τοποθεσίες των προφίλ.

Ρώσοι πολεμικοί ανταποκριτές «ανεβάζουν αναρτήσεις από την Ιρλανδία»

Έπειτα από την ενημέρωση, χρήστες του X εντόπισαν ομάδα Ρώσων πολεμικών ανταποκριτών των οποίων οι λογαριασμοί δημοσιεύουν συστηματικά ενημερώσεις από το εσωτερικό της Ρωσίας, ωστόσο η πλατφόρμα δηλώνει ως τοποθεσία την Ιρλανδία.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μαριάνα Ναουμόβα, Ρωσίδα αρσιβαρίστρια που εξελίχθηκε σε «πολεμική ανταποκρίτρια» και διαθέτει πάνω από 14.000 ακολούθους. Το περιεχόμενό της δείχνει συνεντεύξεις με Ρώσους στρατιώτες και πολίτες. Οι πιο πρόσφατες αναρτήσεις της περιλαμβάνουν βίντεο από τη ρωσική πλατφόρμα Rutube που, σύμφωνα με την ίδια, την τοποθετούν στην πόλη Γκοροντέτς.

Ωστόσο, το X δηλώνει ότι δεν βρίσκεται στη Ρωσία, αλλά στην Ιρλανδία, επισημαίνοντας ότι η χρήση VPN μπορεί να αλλοιώσει την πραγματική τοποθεσία. Δεν είναι η μόνη: αρκετοί Ρώσοι πολεμικοί μπλόγκερ με παρόμοιο περιεχόμενο εμφανίζονται από την πλατφόρμα να βρίσκονται στην Ιρλανδία, συγκεντρώνοντας συνολικά χιλιάδες ακολούθους.

Πόσο αξιόπιστο είναι το νέο εργαλείο;

Ο Μπιρ αναγνώρισε ότι η λειτουργία έχει ακόμη «ατέλειες», προσθέτοντας ότι τα λανθασμένα στοιχεία θα «επικαιροποιούνται περιοδικά, με βάση τις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες».

Στις 24 Νοεμβρίου υποστήριξε ότι το εργαλείο είναι «σχεδόν 99,9% ακριβές».

Ωστόσο, το Euronews έχει εντοπίσει σημαντικές ανακολουθίες. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο επίσημος λογαριασμός του Euronews εμφανιζόταν λανθασμένα ως τοποθετημένος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέχρι την Τρίτη, είχε μεταφερθεί στη Γαλλία, όπου εδρεύει το δίκτυο.

Ειδικοί επισημαίνουν ότι η πλατφόρμα δεν αποκαλύπτει τη μέθοδο με την οποία υπολογίζει την τοποθεσία των χρηστών, καθιστώντας την ακρίβεια δύσκολο να επιβεβαιωθεί ανεξάρτητα.

«Μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τη διαφάνεια, εφόσον τα δεδομένα είναι ακριβή», δήλωσε στο The Cube ο Φίλιπ Ντάριους, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Centre for Digital Governance της Hertie School. «Το X οφείλει να επαναφέρει την πρόσβαση των ερευνητών στο Research API και να ενσωματώσει εκεί τα δεδομένα τοποθεσίας».

Πρόσθεσε ότι το επίπεδο λεπτομέρειας μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους για την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια χρηστών, όπως δημοσιογράφων σε αυταρχικά καθεστώτα. «Χωρίς πρόσβαση στις διαδικασίες, είναι δύσκολο. Αν το X δεν μοιραστεί τις μεθόδους του, τα δεδομένα δεν μπορούν να ελεγχθούν εκτός της πλατφόρμας».

Ο Ντάριους προειδοποίησε επίσης ότι η συγκέντρωση πολλών λογαριασμών σε μία χώρα ίσως αντανακλά τη δραστηριότητα κάποιου μεγάλου παρόχου VPN, όχι την πραγματική τοποθεσία των χρηστών.

Μιλώντας στο The Cube, εξήγησε: «Πολλοί Ρώσοι μπλόγκερ είναι ιδιαίτερα δραστήριοι στο διαδίκτυο, αλλά στη Ρωσία πολλές πλατφόρμες είναι αποκλεισμένες. Έτσι χρησιμοποιούν VPN για να αναδρομολογούν την κίνησή τους».

Και ενώ κάποιοι χρήστες μπορεί να καλύπτουν την τοποθεσία τους για λόγους ασφάλειας, άλλοι ενδέχεται να δρουν στο πλαίσιο συντονισμένων επιχειρήσεων.

Λογαριασμοί με ‘ευρωπαϊκό’ προφίλ, αλλά εκτός Ευρώπης

Η ενημέρωση ενθάρρυνε επίσης χρήστες να εντοπίσουν ανώνυμους λογαριασμούς που δημοσιεύουν τακτικά περιεχόμενο για τη Ρωσία, τον Βλαντίμιρ Πούτιν ή αρνητικό υλικό για την Ουκρανία, ενώ —σύμφωνα με το X— δεν βρίσκονται στη Ρωσία.

Η Μόσχα έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα ότι χρηματοδοτεί ανώνυμους διαδικτυακούς σχολιαστές και «τρολ» που συντονίζουν εκστρατείες παραπληροφόρησης υπέρ του Πούτιν και του Κρεμλίνου.

Ένας λογαριασμός με πάνω από 225.000 ακολούθους, με την ονομασία «RussiaNews», δηλώνει ότι εδρεύει στην Αγία Πετρούπολη· το X όμως τον τοποθετεί στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο λογαριασμός έχει αλλάξει όνομα δέκα φορές από τότε που δημιουργήθηκε.

Άλλος λογαριασμός, «Vladimir Putin News», εμφανίζεται —κατά το X— ότι βρίσκεται στη Νότια Ασία, ενώ το βιογραφικό του αναφέρει ότι δεν εδρεύει στη Ρωσία. Τρίτος λογαριασμός, «Russian Army» με πάνω από 69.000 ακολούθους, επίσης εμφανίζεται να βρίσκεται στη Νότια Ασία.

Αντίστοιχα, το The Cube εντόπισε λογαριασμούς που αναρτούν αρνητικό περιεχόμενο για μετανάστες ή για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίοι παρουσιάζονται ως ευρωπαϊκοί, αλλά το X τους τοποθετεί εκτός Ευρώπης.

Η «Laure Krause», που αναρτά στα γερμανικά με το σύνθημα «Ειδήσεις από την Ευρώπη και τον Κόσμο», εμφανίζεται θεωρητικά ως λογαριασμός εντός ΕΕ· το X, ωστόσο, δηλώνει ότι βρίσκεται στη Δυτική Ασία.

Ο λογαριασμός «Based Hungary», που ισχυρίζεται ότι βρίσκεται στη βορειοδυτική Ρουμανία και δημοσιεύει συχνά αντιευρωπαϊκό περιεχόμενο συμβατό με κυβερνητικές θέσεις της Βουδαπέστης, τοποθετείται από το X στη Βόρεια Αμερική. Έχει αλλάξει όνομα εννέα φορές από το 2022.

Κίνητρα και οργανωμένες επιρροές

Οι περισσότεροι λογαριασμοί στους οποίους το The Cube εντόπισε τέτοιες αντιφάσεις διαθέτουν το μπλε σήμα επαλήθευσης, καθώς έχουν συνδρομή στο X Premium που επιτρέπει σε χρήστες να κερδίζουν χρήματα από τις αναρτήσεις τους.

Για monetisation απαιτούνται τουλάχιστον 500 επαληθευμένοι ακόλουθοι και 5 εκατομμύρια εμφανίσεις δημοσιεύσεων μέσα σε τρεις μήνες.

Σύμφωνα με τον Ντάριους, τα οικονομικά κίνητρα μπορεί να ωθούν κάποιους να αξιοποιούν πολιτικά διχαστικά θέματα από εντελώς διαφορετικές χώρες, με στόχο την αύξηση των κλικ.

Δεν αποκλείονται όμως πολιτικά κίνητρα ή οργανωμένες επιχειρήσεις επιρροής. Λογαριασμοί που φαίνονται να βρίσκονται απροσδόκητα σε χώρες του Παγκόσμιου Νότου ενδέχεται να συνδέονται με αγγλόφωνους «click workers» που δραστηριοποιούνται για λογαριασμό εκστρατειών ενημέρωσης με χαμηλό κόστος εργασίας.

«Πολλοί ψεύτικοι λογαριασμοί παρουσιάζονται, για παράδειγμα, ως υποστηρικτές του Τραμπ ή ως μητέρες από τη μεσοδυτική Αμερική, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να καθοδηγούνται από ξένους παράγοντες με στρατηγικά συμφέροντα», είπε.

Πρόσθεσε ότι οι πλατφόρμες ιστορικά αποτυγχάνουν να εφαρμόσουν επαρκείς ελέγχους ταυτότητας σε λογαριασμούς ή διαφημίσεις, ειδικά όταν πιο αυστηροί έλεγχοι μπορεί να μειώσουν τα έσοδά τους.

Συνολικά, το εργαλείο φαίνεται να αυξάνει προσωρινά τη διαφάνεια, αλλά παραμένει εύκολο να παρακαμφθεί.

«Όταν θεσπίζονται νέοι κανόνες, οι άνθρωποι προσαρμόζονται», σημείωσε ο Ντάριους. «Ενδέχεται να δούμε περισσότερους χρήστες να διοχετεύουν την κίνησή τους μέσω των Ηνωμένων Πολιτειών».

Αυτό, ωστόσο, συνεπάγεται επιπλέον εμπόδια, καθώς οι αμερικανικές διευθύνσεις IP υπόκεινται σε αυστηρότερους ελέγχους και ενεργοποιούν συχνότερα CAPTCHAs και άλλα μέτρα ασφαλείας.