AB'den oyuncaklar için güvenlik önlemi: Dijital ürün pasaportu

Çinli bir küresel perakendeciden satın alınan ve uzun kordonu nedeniyle çocukları boğulma riskiyle karşı karşıya bırakabilecek bir düdük, üreme sistemine zarar verebilecek bor içeren oyun hamuru ve yutulma riski taşıyan manyetik oyuncaklar; Avrupa Oyuncak Endüstrileri'nin (Toy Industries of Europe) AB güvenlik kurallarıyla ilgili çalışmasında değerlendirdiği ürünler arasında sadece birkaç örnek.

Avrupa'nın önde gelen oyuncak üreticilerini temsil eden Avrupa Toy Industries of Europe, AliExpress, Amazon Marketplace, Shein ve Temu gibi online pazarlardan 100'ün üzerinde markasız oyuncak satın aldığını ve oyuncakların yüzde 80'inin AB güvenlik kurallarını karşılamadığını tespit ettiğini açıkladı.

Bu sorunu çözmek üzere pazartesi günü onaylanan yeni kurallar uyarınca, tüm oyuncaklar için dijital ürün pasaportu gerekecek ve bu sayede tüketiciler ve düzenleyiciler her bir oyuncağın AB yasalarına uygunluğunu kontrol edebilecek.

İthalatçılar, internet üzerinden satılan oyuncaklar da dahil olmak üzere AB sınırlarında dijital ürün pasaportlarını ibraz etmek zorunda olacaklar. Yeni bir IT sistemi, AB'nin dış sınırlarında tüm dijital ürün pasaportlarını tarayacak ve ayrıntılı gümrük kontrolleri gerektiren sevkiyatları belirleyecek.

Yürürlüğe girmeden önce Avrupa Parlamentosu'nun metni onaylaması gerekiyor ve yeni kurallar, sektöre yeni gerekliliklere uyum sağlaması için zaman tanımak amacıyla 4,5 yıllık bir geçiş döneminden sonra tam olarak uygulanacak.

AB Konseyi onayın ardından yaptığı açıklamada, "Bu, AB'de güvenli olmayan oyuncaklara karşı eylemleri kolaylaştıracak ve tüm oyuncak üreticilerinin eşit ve adil bir şekilde rekabet edebilmesini sağlayacaktır," dedi.

Tüketici örgütü BEUC'un savunuculuk koordinasyon direktörü Sylvia Maurer Euronews'e yaptığı açıklamada, dijital ürün pasaportu uygulamasının oyuncakların izlenebilirliğini artırma ve piyasa gözetimi ile gümrük kontrollerini daha verimli hale getirme yolunda önemli bir ilk adım olduğunu söyledi.

Bununla birlikte, "Yetkili makamlar, başka bir sorumlu müteşebbis tespit edilemediğinde, platformları aracılığıyla satılan uygunsuz oyuncaklar için çevrimiçi pazar yerlerini sorumlu tutabilmelidir," dedi.

Çeşitli araştırmalar, çoğunlukla çevrimiçi platformlar aracılığıyla Avrupa dışından satın alınan birçok oyuncağın AB güvenlik standartlarını karşılamadığını gösteriyor.

BEUC'un Temu'ya yönelik kendi soruşturması, Çin online pazarının "Avrupa'daki tehlikeli ürünler için bir giriş noktası olduğunu" iddia etmekte.

Temu, Avrupa kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle uzun süredir soruşturma altında. Temmuz ayında Avrupa Komisyonu, e-ticaret platformunun web sitesinde satılan yasa dışı ürünlerin risklerini gerektiği gibi değerlendiremediği için Dijital Hizmetler Yasası'nı (DSA) ihlal ettiğine karar verdi.

Yasaklanan yeni kimyasallar

Yeni kabul edilen yönetmelik ayrıca oyuncaklardaki kanserojen, mutajen ve üreme için toksik kimyasallara yönelik yasağı endokrin bozucular gibi diğer tehlikeli maddeleri de kapsayacak şekilde genişletiyor.

Endokrin bozucular, bisfenoller ve ftalatlar gibi vücuttaki düzenli hormonal aktiviteye müdahale eden kimyasallar arasında yer alıyor. Bunlara maruz kalmak çok düşük dozlarda bile tehlikeli olabilir ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde etkileri olabilir.

Çocukların endokrin sistemleri ve beyinleri gelişmekte olduğundan, büyümelerini etkileyen maddelere karşı özellikle hassastırlar.

Endokrin bozucu kimyasallara maruz kalma, sperm sayısının azalması, doğumsal malformasyonlarla doğan çocukların sayısındaki artış ve hormona duyarlı bazı kanser türlerinin artan vakalarıyla ilişkilendirilmiştir.

Yönetmelik ayrıca PFAS'ın - kanser ve diğer ciddi sağlık riskleriyle bağlantılı zararlı "sonsuz kimyasallar" - oyuncaklarda kasıtlı olarak kullanılmasına sınırlı bir yasak ve maddenin çocuklar için tamamen erişilemez olduğu elektronik veya elektriksel işlevler için gerekli bileşenler için istisnalar getiriyor.

'Sonsuz kimyasallara' karşı savaş

PFAS'ın yasaklanması AB yasama gündeminde yinelenen bir konu, ancak henüz nihai bir karara varılmadı.

Danimarka, Almanya, Hollanda, Norveç ve İsveç, AB'nin REACH yönetmeliği kapsamında neredeyse tüm PFAS'ların üretim, satış ve kullanımının yasaklanması için 2023 yılında Avrupa Komisyonu'na ortak bir teklif sundu. Bu mevzuat, kimyasal maddelerin üretimini ve kullanımını ve bunların insan sağlığı ve çevre üzerindeki potansiyel etkilerini düzenliyor.

Komisyon 2026 yılında kimyasallar mevzuatını gözden geçirmeye hazırlanırken, bu yasağa yönelik çağrılar da artıyor.

Avrupa Komisyonu'nun çevreden Sorumlu Üyesi Jessika Roswall, kısa süre önce yapılan kan testinin ardından, "Avrupa'daki diğer pek çok vatandaş gibi benim vücudumda da PFAS var. Aralarında üreme sağlığı için toksik olarak sınıflandırılanların da bulunduğu 13 PFAS'tanaltısının test sonucu pozitif çıktı," dedi.

"Bu durum, Avrupa düzeyinde daha güçlü bir eylem için çalışmaya devam etme kararlılığımı güçlendiriyor. Önceliğim, tüketici ürünlerinde PFAS'ın AB'de hızlı bir şekilde yasaklanması için çalışmak," diye ekledi.

Haberin yayınlandığı sırada Temu, Euronews'in yorum talebine yanıt vermedi.