Cep Boyun Sendromu: Akıllı telefon kullanımı boynu tehdit mi ediyor?

İnternette “boyun fıtığı” araması yaptığınızda sayısız uyarıyla karşılaşabilirsiniz. Aslında son derece basit: saatlerce telefona bakmak boyun ağrılarını artırıyor. Bazı kaynaklara göre bu durum yalnızca geçici rahatsızlığa değil, kronik hasara, duruş bozukluklarına ve hatta omurga dejenerasyonuna yol açabiliyor.

Rakamlar da tabloyu destekliyor. Ortalama bir insan günde 4 saat 37 dakikasını telefonda geçiriyor. Bu süre haftada bir tam güne, ayda ise yaklaşık altı güne denk geliyor. Dahası, günlük ekran süresi 2013’ten bu yana her yıl ortalama yarım saat artmış durumda.

Biyomekanik açıdan bakıldığında, telefona bakmaktan kaynaklı boyun fıtığını ifade eden cep boyun sendromu (text neck) teriminin neden popülerleştiği kolayca anlaşılıyor. Başınızı 60 derece öne eğdiğinizde boynunuzdaki etkin yük 5 kilodan 27 kilonun üzerine çıkıyor ve bu, servikal omurgaya ciddi baskı uyguluyor.

Araştırmalar, yoğun akıllı telefon kullanımının kas-iskelet sistemi ağrılarıyla ilişkili olabileceğini öne sürüyor. Anketlerde kullanıcıların yüzde 50-84’ü boyun, omuz veya sırt ağrısı yaşadığını bildiriyor. Çocuklarda yapılan incelemelerde ise günde 5-8 saat ekran başında kalanların yüzde 70’inin boyun ağrısından şikâyetçi olduğu ortaya çıkmış durumda.

Gerçekten yeni bir tıbbi durum mu?

Güney Danimarka Üniversitesi’nden epidemiyolog Prof. Jan Hartvigsen bu soruya “Hayır” diyor. Euronews Sağlık’a konuşan Hartvigsen’e göre bu yalnızca “moda bir sözcük.” Ona göre, konuyla ilgili mevcut kanıtlar çoğunlukla küçük ölçekli, kendi kendine bildirime dayalı ve nedenselliği ortaya koyamayan çalışmalar.

Hartvigsen ayrıca bu kavramı, teknolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan “sağlık panikleri” zincirine yerleştiriyor. “İlk demiryolları yapıldığında yüksek hızda seyahatin sırt için zararlı olacağı düşünülüyordu. 90’larda bilgisayar ve fare kullanımının yaygınlaşmasıyla da boyun ve kol sorunları salgınından söz ediliyordu. Bugün ise bunlar neredeyse hiç gündeme gelmiyor.”

Bu, boyun ağrısının uydurma olduğu anlamına gelmiyor. Özellikle öğrenciler ve ofis çalışanları arasında en yaygın kas-iskelet sistemi şikâyetlerinden biri. Uzmanlar, düzenli molalar vermeyi ve iş dışında aktif bir yaşam tarzı benimsemeyi öneriyor. Hartvigsen ise ağrının yalnızca telefon kullanımından değil; stres, uyku sorunları ve hareketsizlikten kaynaklanan çok faktörlü bir durum olduğunu vurguluyor: “Boyun, milyonlarca yılın evrimiyle şekillenmiş güçlü bir yapıdır. Günlük aktiviteler onu kolay kolay zedelemez.”

Üstelik Hartvigsen’in ekibi, British Journal of Sports Medicine’da yayımlanan sistematik bir incelemede 100’den fazla çalışmayı analiz etti ve ekran süresi artmasına rağmen gençler arasında boyun ağrısının arttığına dair bir kanıt bulamadı.