El Salvador’da anayasa üç saatte değişti: Bukele’ye sınırsız başkanlık yetkisi

El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele’nin süresiz iktidar planı artık resmiyet kazandı. Perşembe günü, iktidardaki Bukele’nin partisi Yeni Fikirler’den (Nuevas Ideas-NI) bir milletvekili, anayasada değişiklik yapılmasını öngören bir yasa teklifini meclise sundu. Teklif, komisyona gitmeden doğrudan oylanarak yalnızca üç saat içinde yasalaştı.

Değişiklikle birlikte başkanlık süresi beş yıldan altı yıla çıkarıldı, ikinci tur seçimler kaldırıldı ve bir sonraki seçim tarihi 2029’dan 2027’ye çekildi. En dikkat çekici madde ise başkanın süresiz olarak yeniden aday olabilmesi.

Meclis Başkanı Ernesto Castro bu değişikliği 'demokrasinin zaferi' olarak nitelendirerek, “Halk bir liderin ne kadar süre görevde kalacağına kendi karar verir,” açıklamasını yaptı.

Ancak değişikliğe karşı çıkan üç milletvekilinden biri olan Marcela Villatoro, “Bugün El Salvador’da demokrasi öldü,” dedi.

İlk işareti meclis baskınıydı

Bukele’nin iktidarda kalma hevesi aslında yeni değil. Göreve geldikten kısa süre sonra, 2020 yılında silahlı askerlerle meclisi basmış, ardından Anayasa Mahkemesi ve başsavcılık görevlerine kendi müttefiklerini atamıştı. Geçen yıl da bu yeni yargıçların anayasanın yorumunu değiştirerek Bukele’ye arka arkaya aday olma hakkı tanımasıyla ikinci kez seçime girmişti.

Muhalefet susturuldu, basın ülkeyi terk etti

Bukele, suçla mücadelede gösterdiği sert yöntemlerle halkın büyük kısmının desteğini alsa da insan hakları savunucuları onun yönetimini giderek otoriterleşmekle suçluyor. Son aylarda iki muhalifin tutuklanmasının ardından yaklaşık 100 gazeteci ve insan hakları savunucusu ülkeyi terk etti. Temmuz ayında ise ülkenin en büyük insan hakları örgütü faaliyetlerini askıya aldı.

ABD'den ses yok

ABD yönetimi, anayasa değişikliğine dair yorum yapmaktan kaçındı. Bukele’nin Latin Amerika’daki en güçlü Trump destekçisi olması ve mart ayında imzalanan, ABD'den sınır dışı edilen Venezuelalıların El Salvador’daki bir yüksek güvenlikli hapishanede barındırılmasına dair anlaşma, bu sessizliği açıklıyor olabilir.

BM raportörü Gina Romero ise bu durumu şöyle eleştirdi: “ABD yönetimi, Bukele rejimini sessizliğiyle koruyor. Bukele, mahkemeleri, meclisi, medyayı ve anlatıyı kontrol ediyor. Bu otokrasi değilse nedir?”

Toplumdan ciddi bir tepki gelmedi

1992’de imzalanan barış anlaşmalarıyla inşa edilen El Salvador demokrasisi, çoğu vatandaş için beklentileri karşılayamadı. Çetelerin yükselişi ve yolsuzluk, halkta demokratik sisteme karşı bir güvensizlik yarattı. Bu nedenle anayasa değişikliğine karşı kitlesel bir protesto olmadı. Hükümetin duyurduğu resmi tatil nedeniyle halkın büyük kısmı haftalık izin planlarına odaklandı.

Bukele’nin eski danışmanlarından olan avukat Bertha María DeleOn, “Parlamento baskınıyla birlikte Bukele, adeta diktatörlük el kitabını uygulamaya başladı,” diyerek bugünkü tabloya dikkat çekti.