ABD ve AB'den Rusya'ya, kaçırılan Ukraynalı çocukların iadesi çağrısı

Donald Trump geçtiğimiz cuma günü Alaska'da Vladimir Putin ile bir araya geldiğinde, Rusya Devlet Başkanı'na ABD First Lady'sinden nadir görülen bir mesaj getirdi.

Melania Trump Rusya Devlet Başkanına kişisel bir mektup göndererek "çocukların masumiyetini korumasını" istedi.

Mektupta Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşa doğrudan atıfta bulunulmasa da, Moskova'nın geniş çaplı işgalinin en yürek parçalayıcı yönlerinden biri olan Ukraynalı çocukların zorla Rusya'ya sürülmesine ilişkin olarak ABD First Lady'sinin yumuşak güç diplomasisi eylemi olarak algılandı.

Ukrayna, Rusya'nın bugüne kadar 19 bin 500'den fazla çocuğu sınır dışı ettiğini doğrulayabildi. Sadece bin 350'den fazlası geri gönderildi ve her bir geri dönüşe üçüncü taraf bir devlet, özellikle de Katar, Güney Afrika ve Vatikan aracılık etti.

Gerçek rakamın çok daha yüksek olması muhtemel. Yale İnsani Yardım Araştırma Laboratuarı sınır dışı edilen Ukraynalı çocukların sayısını 35 bine yaklaştırıyor.

Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Mariana Betsa Euronews'e yaptığı açıklamada, "Başkan Trump ve First Lady Melania Trump'ın Ukraynalı çocukların geri dönüşünü sağlamaya odaklanmalarından dolayı minnettarız, zira bu konu her türlü barış müzakeresinin merkezinde yer alıyor," dedi.

Betsa, "Özellikle First Lady Zelenska, First Lady Trump'ın konuyu doğrudan Başkan Trump'a vurgulamasından dolayı çok minnettar," dedi.

Trump ile görüşmesinin başında Volodimir Zelenskiy, ABD First Lady'sine gönderdiği mektup için teşekkür etti ve Putin'e Rusya'nın savaşı sırasında "kaçırılan çocuklarımız hakkında" çağrıda bulunduğunu söyledi.

Zelenskiy daha sonra şaşkınlığı gözlerinden okunan ABD Başkanı'na Melania Trump'a iletmesi için Olena Zelenska'dan gelen mektubu verdi.

Mektubun içeriği açıklanmadı ancak ABD Başkanı eşinin çocuklara olan sevgisini övdü ve acı çeken çocukların görüntülerinden derin endişe duyduğunu söyledi.

Ukraynalı yetkililer, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşı sona erdirecek olası bir anlaşmada Ukraynalı çocukların geri dönüşünün müzakere edilemez bir unsur olduğunda ısrar ediyor ve muhtemelen ilk kez bu mesaj Kiev'in ABD ve Avrupa'daki müttefikleri tarafından net ve yüksek sesle yankılanıyor.

'Her çocuk koşulsuz olarak evine geri gönderilmeli'

Euronews'e konuşan Betsa, çocukların silahlı çatışmaların her zaman en savunmasız kurbanları olduğunu söyledi.

"Rusya'nın savaşında Ukraynalı çocuklar sadece travma ve yerinden edilmeye maruz kalmadı, aynı zamanda sistematik sınır dışı edilme, yasa dışı evlat edinme ve zorla asimilasyona da maruz kaldılar," dedi.

Kiev ve Moskova arasında İstanbul'da yapılan görüşmeler sırasında Ukrayna, Rusya'ya zorla sınır dışı edilen çocuklarının bir listesini teslim etti.

Kiev, Moskova'nın bu çocukları Ukrayna'ya iade etmesini isterken, olası bir ateşkes ve uzun vadede bir barış anlaşmasının kilit unsurlarından biri olarak zorla sınır dışı edilen çocukların geri getirilmesi konusundaki kararlılığını yineledi.

Ukrayna delegasyonu başkanı Rustem Umerov, "Eğer Rusya gerçekten bir barış sürecine bağlıysa, bu listedeki çocukların en azından yarısının geri dönmesi olumludur," dedi.

Rus delegasyonu başkanı Vladimir Medinsky kaçırılan 339 Ukraynalı çocuğun isimlerinin yer aldığı listeyi gösterdi.

Euronews'e konuşan Betsa, iki aydan fazla bir süre geçmesine rağmen Moskova'nın henüz bir yanıt vermediğini söyledi.

"Ukrayna'nın Rusya'nın iyi niyetini test etmek için 339 isimden oluşan mütevazı bir başlangıç noktası sunduğu İstanbul'daki üç tur görüşmeye rağmen, Rusya heyeti Ukrayna'nın çağrılarını sessizlik, kaçınma ve küçümseme ile karşıladı."

Listeyi alan Kremlin temsilcisi Ukrayna'yı "kayıp çocuklar konusunda iyi kalpli Avrupalılara yönelik bir gösteri sahnelemekle" suçladı ve Kiev'in "bu konuyu gündeme getirerek gözyaşı dökmeye çalıştığını" söyledi.

Pazartesi günü Beyaz Saray'da yapılan görüşmelerde Zelenskiy ve Trump'ın yanı sıra Avrupalı liderlerin de gündeminde bu konu vardı.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Bir anne ve büyükanne olarak her bir çocuğun ailesine geri dönmesi gerektiğini" söyledi.

"Bu müzakerelerde de ana önceliklerimizden biri bu olmalı: Çocukların Ukrayna'ya, ailelerine geri dönmelerini sağlamak."

Aslında Trump, von der Leyen'i "dünya çapında" bir sorun olarak nitelendirdiği kayıp çocuklar konusundaki liderliği için övdü.

Truth Social'da yaptığı bir paylaşımda ABD Başkanı, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşın bu trajik yönüne ilişkin tartışmalarını paylaşarak, "Bu, tüm listelerin başında yer alan bir konu ve dünya bunu çözmek için birlikte çalışacak, umarım onları ailelerine geri getirecek!" dedi.

Geçtiğimiz günlerde 40 ülkenin ortak bir bildiri yayınlayarak Rusya'yı zorla sınır dışı edilen Ukraynalı çocukları derhal ve koşulsuz olarak iade etmeye çağırdığını belirten Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı, "Başkan Trump'ın yorumları bu açık ve ortak mesajı teyit etmektedir: Ukraynalı çocukların gecikme ya da koşul olmaksızın iadesi müzakere edilemez," dedi.

"Çocukların çektiği acılar bu savaşın en dayanılmaz trajedilerinden biridir. Başkan Trump ve Avrupalı ortaklarımızın Ukraynalı çocukların yerlerinin tespiti ve geri dönüşleri konusunda uzun süredir verdikleri desteğe büyük değer veriyoruz."

"Her çocuk ait olduğu yere, ailesinin yanına, ana vatanına, güvende ve özgür bir şekilde dönene kadar durmayacağız."

Euronews kısa bir süre önce Ukrayna'nın Luhansk bölgesinde Rusya tarafından kurulan işgal makamlarının Ukraynalı çocuklar için online bir "katalog" oluşturduğunu ve bu çocukları eğitim bakanlığı aracılığıyla zorla "evlat edinme" teklifinde bulunduğunu bildirdi.

Veri tabanında, kullanıcıların yaş, cinsiyet ve göz ve saç rengi gibi fiziksel özelliklerine göre "filtreleyebilmeleri" için sıralanmış ve kategorize edilmiş 294 Ukraynalı çocuk yer alıyor.

Betsa, şu anda 1,6 milyon kadar Ukraynalı çocuğun geçici olarak işgal edilen topraklarda kalmaya devam ettiğini söylüyor.

Mart 2023'te Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Ukrayna'dan çocuk kaçırma olayları nedeniyle savaş suçu işlediği gerekçesiyle Putin'i tutuklama kararı çıkardı.

Mahkeme yaptığı açıklamada, Putin'in "nüfusun (çocukların) yasa dışı sınır dışı edilmesi ve Ukrayna'nın işgal altındaki bölgelerinden Rusya Federasyonu'na yasa dışı nüfus (çocuk) transferi savaş suçundan sorumlu olduğu iddia ediliyor," dedi.

Tutuklama emri Putin'i UCM'nin 124 üyesinden herhangi birinin topraklarına adım atması halinde gözaltına alınma riskiyle karşı karşıya bırakıyor.