İran ve IAEA, Mısır destekli anlaşmayla iş birliğine dönüyor

İran ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), nükleer tesislerde denetimlerin yeniden başlatılması da dahil olmak üzere iş birliğini yeniden tesis etmek amacıyla salı günü Kahire’de bir anlaşma imzaladı.

Bu duyuru, Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdüllati, İranlı mevkidaşı Abbas Arakçi ve IAEA Genel Direktörü Rafael Grossi arasında yapılan bir toplantının ardından geldi.

Toplantı, Fransa, Almanya ve İngiltere'nin 28 Ağustos’ta, İran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemeye yönelik 2015 tarihli anlaşmaya uymadığı gerekçesiyle yaptırımları yeniden uygulama sürecini başlattığı hassas bir dönemde yapıldı.

2 Temmuz’da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ülke parlamentosu tarafından kabul edilen ve BM nükleer denetleme ajansıyla tüm iş birliğini askıya alan yasayı imzaladı. Bu adım, haziran ayında İsrail ile İran arasında yaşanan 12 günlük savaşın ardından geldi; savaş sırasında İsrail ve ABD, İran’ın nükleer tesislerini vurmuştu.

Savaşın ardından IAEA tarafından denetlenen tek tesis, Rus teknik desteğiyle faaliyet gösteren Buşehr Nükleer Santrali oldu. Denetçiler, 27 Ağustos’ta başlayan iki günlük bir süreçte yakıt değişim prosedürünü gözlemledi.

IAEA denetçileri, savaşın başladığı 13 Haziran’dan bu yana İran’ın neredeyse bomba seviyesindeki nükleer stoklarını doğrulayamadı; BM nükleer denetleme ajansı bunu “ciddi bir endişe kaynağı” olarak değerlendirdi.

Mısır, İran ile IAEA arasındaki iş birliğinin yeniden tesis edilmesini ve güçlendirilmesini destekliyor.

İran Dışişleri Bakanlığı, geçen ay IAEA ile yapacakları görüşmelerin “karmaşık” olacağını açıklamıştı.

İki taraf arasındaki ilişkiler, haziran ayında İsrail ve ABD tarafından yürütülen 12 günlük hava savaşının ardından bozulmuş, bu süreçte İran’ın kritik nükleer tesisleri bombalanmıştı.

IAEA yönetim kurulu, 12 Haziran’da İran’ın nükleer yayılmayı önleme yükümlülüklerini ihlal ettiğini duyurmuş; ertesi gün İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırıları ise savaşın patlak vermesine neden olmuştu.