Suriye'de Beşar Esad'ın devrilmesinden bu yana ilk parlamento seçimi yapıldı

Suriye, Aralık ayında uzun süredir Devlet Başkanı olan Beşar Esad'ın sürpriz bir isyanla devrilmesinden yaklaşık bir yıl sonra, Pazar günü ilk parlamento seçimini gerçekleştirdi.

Güvenlik güçleri ülke çapında oy verme merkezlerinin etrafına konuşlandırıldı. Seçim kurulu üyeleri oy pusulalarını doldurmak üzere oy kabinlerine girdiler ve oy pusulaları kapalı bir kutuya konularak adayların, gazetecilerin ve Suriye Barolar Birliği'nden gözlemcilerin önünde sayıldı.

Ancak seçimde Suriye vatandaşları doğrudan oy kullanmadı.

Yeni Halk Meclisi, Esad dönemine kıyasla 40 sandalye daha az olmak üzere 210 sandalyeden oluşuyor. Yeni meclisin üyeleri de iki buçuk yıl görev yapacak.

Görevdeki Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa meclise 70 üye atayacak, geri kalan 140 üye ise el-Şaraa tarafından atanan 11 kişilik Yüksek Komiteler tarafından denetlenen alt komiteler tarafından oylanacak.

Yetkililer, 14 yıl süren acımasız iç savaş nedeniyle milyonlarca insanın yerinden edilmesinin ardından "güvenilir nüfus sayımı verilerine" sahip olmadıkları için bu seçimin doğrudan bir oylama olmadığını söylüyor.

Yaklaşık 7,000 kişi oy kullanma hakkına sahipti ve bölgesel seçim kurullarında oylarını kullandı, ancak Süveyda vilayetinde ve Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri tarafından kontrol edilen bölgelerde yerel yetkililer ile Şam arasındaki gerginlik nedeniyle seçimler süresiz olarak ertelendi.

Adayların seçime katılabilmeleri için belirli kriterleri karşılamaları da gerekiyor. Milletvekillerinin yaklaşık yüzde 70'inin akademisyen ya da uzman olması gerekirken, mevcut 140 sandalyeyi işgal edeceklerin yüzde 30'unun toplumlarının "önemli üyeleri" olması ve akademik derecelere sahip olması gerekiyor.

Yeni Halk Meclisi, ülke Esad sonrası siyasi geçiş sürecinde yeni bir seçim yasası ve anayasa kabul etmekle görevli olacak.

Eleştirmenler seçimlerin tam demokrasiden yoksun olduğunu savunuyor ve seçim kurulu sisteminin iyi bağlantıları olan adayları kayırarak geçici hükümetin gücünü pekiştirebileceğini belirtiyor.

Başkent Şam'da 490 aday 10 sandalye için yarışırken, seçim kurulunda sadece 500 seçmen yer aldı.

Ancak diğerleri için seçim bir ilerleme işaretiydi. Pazar akşamı açıklanan ilk sonuçlara göre az sayıda kadın ve azınlık sandalye kazandı.

Şam'daki ulusal seçim komitesinin bir üyesi olan Lara Eezouki, yeni meclisin tüm mezhep ve grupları içerdiğine dikkat çekerek "Suriye tarihinde ilk kez sandığın gerçekten hüküm sürdüğünü ve sonuçların önceden belirlenmediğini" söyledi.

Şam seçim kurulu üyesi ve Halk Meclisi adayı avukat Rim Yajizi, Esad dönemindeki seçimlerle bugünkü seçimleri karşılaştırarak şunları söyledi: "Özgürlük faktöründen, seçim bildirgelerinden, izlediğimiz ve katıldığımız tartışmalardan bahsetmek yeterli. Daha önce hiç böyle bir şey görmemiştik."

Esad'ın eski kalesi olan ve büyük bir Alevi topluluğuna ev sahipliği yapan Lazkiye'de üç Sünni aday oylamayı kazandı.

Mart 2025'te eski cumhurbaşkanına bağlı silahlı grupların yeni geçici hükümetin güvenlik güçlerine saldırmasının ardından Suriye'nin Akdeniz kıyısındaki Lazkiye ve Tartus vilayetlerinde mezhepçi intikam saldırıları yüzlerce Alevi sivili öldürdü.

Yeni seçilen milletvekillerinden Rola Daya "Lazkiye'deki durumun (daha önce) iyi olduğunu söyleyenler yanılıyor" dedi. "Elbette iç gerilimler devam ediyor - bunların çözülmesi zaman alacak. İç barışa doğru ilerleyebilmemiz için geçiş dönemi adaletine ihtiyaç var."

Seçimler, Beşar ve babası Hafız Esad'ın 50 yılı aşkın hanedan ve baskıcı yönetiminin ardından tarihi bir an ve yeni hükümet için bir başka sınav.

Suriyeliler bu yeni seçimin ve seçilen hükümetin gelecekte doğrudan seçimlerin önünü açacağını ve ülkeyi özgür ve demokratik bir geleceğe taşıyacağını umuyor. Ayrıca yeni hükümetin daha fazla ekonomik istikrara yol açacağını ve savaşın yıprattığı ekonomiyi canlandıracağını ümit ediyorlar.