Von der Leyen, Batı Balkanlar turunda AB genişlemesine açık kapı bıraktı

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, çarşamba günü Sırbistan’ı ziyaret ederek Batı Balkanlar turunun Arnavutluk, Karadağ ve Bosna Hersek’ten sonraki dördüncü durağını tamamladı.

Von der Leyen’in bu turunun amacı, bölge liderleriyle AB genişlemesini görüşmekti.

Von der Leyen, çarşamba günü Belgrad’da Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile bir araya geldi ve iki lider ortak bir basın toplantısı düzenledi.

Von der Leyen burada, “Yaklaşık yirmi yıl önce Sırbistan, AB’ye katılma kararı aldı. Bu bir stratejik hesaplama değil, Sırp halkının içten bir dileğiydi,” dedi. Brüksel’in, Sırbistan’ın tam üyelik yolunda “iki kat daha hızlı” ilerlemesini beklediğini vurguladı.

Komisyon Başkanı, “Parçalanmış bir dünyada yaşıyoruz; demokrasiler ile otokrasiler arasındaki uçurum giderek büyüyor” diyerek, AB’nin özgürlükten yana tavrını yineledi:

“AB’nin tutumunu biliyorsunuz — biz baskıya değil özgürlüğe, barışçıl toplanma hakkı da dahil olmak üzere özgürlüklere destek veriyoruz. Hâkimiyet yerine ortaklığı, saldırganlık yerine diplomasiyi savunuyoruz.”

Von der Leyen, seçmen kütüklerindeki ilerlemeyi ve medya düzenleyici kurulu (REM) üyelerinin atanmasını memnuniyetle karşıladı. Bu süreçte sivil toplum ve muhalefetin katkılarını da takdir etti.

“Bu iyi bir ilk adım,” diyen von der Leyen, Sırbistan’ı AB’ye daha da yakınlaştıracak reformların uygulanmasının kritik olduğunu vurguladı ve Vucic’i “bir ay içinde Brüksel’e gelerek durumu birlikte değerlendirmeye” davet etti.

Von der Leyen ayrıca, Sırbistan’ın AB’nin dış politikasıyla, özellikle de Rusya’ya yönelik yaptırımlarla, daha yüksek düzeyde uyum sağlaması gerektiğini kaydetti.

“Sizi tebrik etmeliyim, Sırbistan halihazırda dış politikamızla yüzde 61 oranında uyumlu, ancak daha fazlasına ihtiyaç var. Sırbistan’a güvenilir bir ortak olarak güvenebilmemiz gerekir,” ifadelerini kullandı.

'Herkes dahil olmalı'

Öğrencilerin öncülüğünde başlayan ve birinci yılına yaklaşan protestolara ilişkin bir soruyu yanıtlayan von der Leyen, bunun Sırbistan için kritik bir an ve tüm ulusun bir araya gelmesi gereken bir zaman olduğunu söyledi.

“Bu, güçlü, canlı ve etkili bir demokrasinin temellerini sağlamlaştırma anıdır. Size temin etmek isterim ki AB, bu konuda sizi desteklemeye ve tüm çabayı ortaya koymaya hazırdır,” dedi. “Tüm katılım süreci zaten bununla ilgili; toplumu da sürece katan reformlarla. Herkesin işin içinde olması gerekir,” diye ekledi.

Hükümetin sivil toplumla iş birliğinin, medya ve seçim reformları için bir platform oluşturduğunu ve bu sayede önemli meselelerde ilerleme ve uzlaşı imkânı sağladığını belirten Von der Leyen, “Bu, gelecekteki reformlar için önemli bir örnek ve ileriye doğru atılmış iyi bir adımdır. Artık sahada somut değişim görmek çok önemli," ifadelerini kullandı.

Aleksandar Vucic, Kasım 2024’te 16 kişinin hayatını kaybettiği tren garı sundurmasının çökmesiyle başlayan ve hâlen devam eden protestolara da değindi.

Sırbistan genelinde toplanan göstericiler, çeşitli siyasi ve ekonomik reformlar talep ederken hem ülke içinde hem de uluslararası alanda büyük yankı uyandırdı.

Vucic, “Bu ülke, toplanma özgürlüğünde dünya şampiyonudur; çünkü biz, koruduğumuz, güvenliğini sağladığımız ve yasadışı şekilde organize eden kişilere rağmen ilgilendiğimiz 25 binden fazla suç teşkil eden ya da yasa dışı, kayıtsız gösteriye tanık olduk. Sadece gerçeği ortaya koymak için söylüyorum,” dedi.

Polisin aşırı güç kullandığı iddialarına da değinen Vucic, bu iddiaların temelsiz olduğunu belirtti.

"Siz polis müdahalesinden, ‘aşırı güç kullanımından’ ya da her ne şekilde adlandırmak isterseniz bahsederken — eğer böyle bir şey olduysa, bu en azından Sırbistan’da olmuştur. Polis yalnızca mutlak bir zorunluluk halinde ve asgari güç kullanarak karşılık vermiştir.”

Von der Leyen Bosna ve Karadağ'ın kaydettiği ilerlemeyi övdü

Von der Leyen, Salı günü Saraybosna’da Bosna-Hersek Bakanlar Konseyi Başkanı Borjana Kristo ile görüşerek ülkenin AB üyeliği yolunda kaydettiği ilerlemeyi vurguladı.

Von der Leyen, Bosna’nın “uzun bir yol katettiğini” ve artık “Avrupa Birliği’nin eşiğinde durduğunu” ifade etti.

İki yıl önce AB, Batı Balkanlar için 2024-2027 döneminde üyelik sürecini desteklemek üzere 6 milyar avroluk Reform ve Büyüme Mekanizması’nı başlatmıştı.

Bu fon, özellikle hukukun üstünlüğü alanında olmak üzere bölgenin AB mevzuatına kademeli uyumunu hedefliyor.

Plan, Bosna’ya 1 milyar euroluk yatırımın kapısını aralayacak olsa da, beklenen reformlarda ilerleme kaydedilmediği için yatırımlar şimdilik askıya alınmış durumda.

Von der Leyen, bundan sonraki önceliğin bir hükümetler arası konferans düzenlemek olduğunu, bunun için de yargı reformu yasalarının kabul edilmesinin zorunlu olduğunu vurguladı.

Salı sabahı Karadağ'a giden Komisyon Başkanı, Adriyatik ülkesini "Avrupa entegrasyonunda lider" olarak tanımladı ve Karadağ'ın yılsonuna kadar beş müzakere faslını kapatabileceğini vurguladı.

Komisyon Başkanı, salı sabahı Karadağ’daydı ve Adriyatik ülkesini “Avrupa entegrasyonunda lider” olarak nitelendirdi. Von der Leyen, Karadağ’ın yıl sonuna kadar beş müzakere başlığını kapatabileceğini vurguladı. Karadağ, 33 başlığın yedisini halihazırda geçici olarak kapatmış durumda.

Von der Leyen’in Batı Balkanlar turunun son iki durağı ise Kosova ve Kuzey Makedonya ziyaretleri olacak.