Letonya parlamentosu İstanbul Sözleşmesi'nden çekilme kararı aldı

Letonya Parlamentosu perşembe günü, şiddet mağduru kadınlara yardım etmek üzere tasarlanan İstanbul Sözleşmesi'nden çekilmeyi öngören yasayı onayladı.

Hararetli tartışmaların yaşandığı 13 saatlik bir oturumun ardından yapılan oylamada 32 milletvekilli anlaşmada kalma yönünde oy kullanırken, 56'sı ayrılma yönünde oy verdi. İki milletvekili çekimser kaldı.

Parlamento kararı Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics tarafından onaylanırsa Letonya, İstanbul Sözleşmesi'nden çekilen ilk AB ülkesi olacak.

Letonya parlamentosu İstanbul Sözleşmesi'ni Kasım 2024'te onaylamıştı.

Avrupa Konseyi'nin "Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi" İstanbul'da imzalandığı için "İstanbul Sözleşmesi" olarak biliniyor.

İstanbul Sözleşmesi, 10 ülkenin onayıyla 2014 yılında yürürlüğe girmiş ve Temmuz 2019 itibarıyla 34 devlet ve Avrupa Birliği tarafından da onaylanmıştı. Sözleşmeyi ilk imzalayan Türkiye, 2021 yılında sözleşmeden çekilmişti.

Avrupa genelinde aşırı muhafazakâr gruplar ve siyasi partiler anlaşmayı eleştirerek "toplumsal cinsiyet ideolojisini" desteklediğini, cinsel deneyleri teşvik ettiğini ve çocuklara zarar verdiğini savunuyor.

Letonya'daki muhalefet milletvekilleri eylül ayında anlaşmadan çekilme sürecini başlattılar. Başbakan Evika Silina'nın merkez sağ partisi ve bir merkez sol partiden oluşan üçlü iktidar koalisyonunun bir tarım ittifakı üyesi olan Yeşiller ve Çiftçiler Birliği de onlara katıldı.

Koalisyon hükümeti 2023 yılında sözleşmeyi onaylama vaadiyle iktidara gelen Başbakan Silina, anlaşmadan çekilme çabalarını eleştirdi.

Silina ekim ayında sosyal paylaşım platformu X'te, "Yardım isteyecek kadar cesur olanlar şimdi deneyimlerinin siyasi savaşlar için kullanıldığına tanık oluyorlar," diye yazdı. "Bu çok zalimce."

İstanbul Sözleşmesi'ne dair yaşanan fikir ayrılıkları, 2026 sonbaharında yapılması planlanan bir sonraki parlamento seçimleri öncesinde iktidar koalisyonundaki çatlakları vurguluyor.

Uluslararası kadın hakları örgütü Equality Now'dan Tamar Dekanosidze oylamaya ilişkin yaptığı açıklamada, "Bu karar sadece Letonya'daki kadınları ve kız çocuklarını tehlikeye atmakla kalmıyor, Avrupa ve Orta Asya'daki insan hakları karşıtı hareketleri cesaretlendiriyor ve hukukun üstünlüğü, uluslararası adalet ve demokratik değerlerden uzaklaşan hükümetlerin otoriter eğilimlerini destekliyor," dedi.

Muhalefetini ifade etmiş olmasına rağmen Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics'in önergeyi imzalaması gerekiyor. Rinkevics, parlamento kararını çiğnemeyebileceğini öne sürdü.

Yerel basına göre, çarşamba akşamı Riga'daki Parlamento önünde 5 binden fazla kişi sözleşmeden çekilme kararına karşı gösteri yaptı. Perşembe günü ise parlamento kararının desteklendiği gösteriye yaklaşık 20 kişi katıldı.