Çıkmaz sürüyor: ABD'de hükümet 36 gündür 'kapalı'

ABD'de Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki bütçe çıkmazı sürüyor. Bütçe nedeniyle hükümetin kapanması, salı günü itibariyle ülke tarihinin en uzun kapanma dönemi olacak. Milyonlarca kişinin gıda yardımlarını kaybetme riski bulunurken, sağlık sigortası sübvansiyonlarının da sona ermesi bekleniyor.

Başkan Donald Trump, pazar günü yayımlanan bir röportajında, “Demokratlar beni şantajla masaya oturtamayacak,” diyerek hükümetin yeniden açılmadığı sürece müzakere etmeyeceğini söyledi. Demokratların “yolunu kaybettiğini” belirten Trump, sonunda Cumhuriyetçilerin taleplerine boyun eğeceklerini öne sürdü.

Trump, “Bence mecburlar. Oy vermezlerse bu onların sorunu,” dedi.

Salı akşamı itibarıyla 36’ncı gününe girecek olan kapanma, 2019’un başında kırılan bir önceki rekoru geride bırakacak. 2018 Aralık ile 2019 Ocak arasındaki son hükümet kapanmasında havaalanlarında uzun gecikmeler yaşanmış, yüzbinlerce federal çalışan maaşsız kalmıştı. Bu kez etkilerin daha geniş ve yıkıcı olacağı belirtiliyor.

Federal çalışanlar, özellikle hava trafik kontrolörleri, yeni maaşlarını da alamayacak. Ayrıca SNAP adlı gıda yardım programından yararlanan 42 milyon Amerikalının yardımlara erişip erişemeyeceği de belirsizliğini koruyor. Tarım Bakanlığı’nın bu program için gereken 8 milyar dolarlık ödemeyi cumartesi günü askıya almayı planladığı, ancak iki federal yargıcın kararıyla bunun şimdilik durdurulduğu bildirildi.

Kriz neden yaşanıyor?

1 Ekim’de başlayan bu süreçte, federal hükümetin pek çok hizmeti geçici olarak askıya alındı. Yaklaşık 1,4 milyon çalışan maaşsız izinli ya da ücretsiz çalışıyor.

Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, sona eren önceki bütçenin yerine yenisini onaylama konusunda anlaşamadı. ABD sistemine göre, Kongre harcama planını onayladıktan sonra, Başkan’ın onayıyla yürürlüğe girebiliyor.

Her iki mecliste de çoğunluk Cumhuriyetçilerde olsa da Senato’da bütçeyi geçirmek için gerekli 60 oya sahip değiller. Bu durum Demokratlara müzakerelerde bir koz sağlıyor.

Ocak ayında göreve başladığından beri federal hükümetin boyutunu küçültmeyi hedefleyen Trump, bu krizi daha fazla kesinti yapmak için bir fırsat olarak görüyor.

Tartışmanın merkezinde ise Barack Obama döneminde yürürlüğe giren “Affordable Care Act” (Obamacare) var. Demokratlar, Trump’ın Medicaid’de yaptığı kesintileri geri almak, düşük gelirli, yaşlı ve engelli milyonlarca kişiye hizmet veren bu sağlık programını güçlendirmek ve sağlık sigortası primlerini düşüren vergi indirimlerini uzatmak istiyor. Ayrıca sağlık kurumlarındaki bütçe kesintilerine de karşı çıkıyorlar.

Senato’daki Demokratlar, hükümetin yeniden açılması yönündeki oylamalarda 13 kez “hayır” oyu kullandı. Müzakerelere başlanmadan hükümetin açılmasına onay vermeyeceklerini söylüyorlar.

Trump ise bu tutumu “korkunç” olarak nitelendiriyor ve Cumhuriyetçilerin Senato kurallarını değiştirip “filibuster” (engelleme amaçlı uzun konuşmalar) uygulamasını kaldırmalarını istiyor. Ancak Cumhuriyetçi senatörler, bu kuralın Senato’nun işleyişi açısından “hayati” olduğunu belirterek öneriye karşı çıkıyor.

Trump, “Cumhuriyetçiler daha sert olmalı. Eğer filibuster’ı kaldırırsak, tam olarak istediğimizi yapabiliriz,” dedi.