Tanzanya'da seçim şiddeti: 'Cesetler gizlice gömülüyor' iddiası

Tanzanya'da geçtiğimiz hafta yapılan seçimlerden sonra çoğunluğu gençlerden oluşan kalabalıklar, muhalefet liderlerinin yarışa girmesinin engellenmesi nedeniyle "demokratik standartlara uymadığı" söylenen seçim sonuçlarını protesto etmek için sokaklara döküldü.

Yetkililer ülke genelinde sokağa çıkma yasağı ilan etti ve güvenlik güçleri gösterileri gerçek mermi ve gaz bombası kullanarak bastırdı. Ana muhalefet partisi Chadema’nın “binden fazla kişinin öldüğü” iddiasına yanıt verilmedi.

Chadema’nın iletişim direktörü Brenda Rupia, ticari başkent Darüsselam’dan yaptığı açıklamada, “Tanzanyalıların yüreği şu anda kanıyor. Bu, Tanzanya için yeni bir durum,” dedi.

Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan, oyların yüzde 97’sinden fazlasını alarak seçimi kazandı. Bu, bölge için nadir görülen bir farktı. Ancak uluslararası gözlemciler, katılımın düşük olduğunu belirtti. Hassan için bu, ilk seçim zaferiydi — 2021’de selefi John Pombe Magufuli’nin ani ölümü sonrası başkan yardımcılığından başkanlığa yükselmişti.

Hassan’ın zaferi, ana rakipleri Chadema’dan Tundu Lissu ve ACT-Wazalendo’dan Luhaga Mpina’nın adaylıklarının engellenmesi nedeniyle inandırıcı bulunmadı. Lissu, seçim reformu çağrısı yaptığı gerekçesiyle vatana ihanet suçlamasıyla birkaç aydır hapiste. Yardımcısı John Heche ise seçimden günler önce tutuklandı.

Human Rights Watch, salı günü yaptığı açıklamada protestolara yönelik şiddetli baskını kınayarak Tanzanya yönetimini, “aşırı ve ölümcül güç kullanımına son vermeye ve güvenlik güçlerinin hesap vermesini sağlamaya” çağırdı.

Grup, Tanzanya'daki çeşitli kişilerin güvenlik güçlerinin yakın mesafeden ateş ettiğini bildirdiğini söyledi.

İngiltere, Norveç ve Kanada, çok sayıda ölüm yaşandığına dair “güvenilir raporlar” aldıklarını açıkladı. Katolik Kilisesi de ölü sayısının “yüzlerle” ifade edildiğini, ancak kesin sayının teyit edilemediğini bildirdi.

Tanzanya Barolar Birliği Başkanı Boniface Mwabukusi, ABD merkezli haber ajansı Associated Press’e (AP) yaptığı açıklamada, grubunun topladığı bilgilere göre binden fazla kişinin öldüğünü söyledi. Mwabukusi, “Bu ölümler, iktidar partisine muhalif, siyasi olarak aktif bölgeleri hedef almak için önceden planlanmıştı. İnsanları evlerinde bulup öldürmek tam anlamıyla bir katliamdır,” dedi.

Chadema sözcüsü Rupia, sadece Mbeya bölgesine bağlı Tunduma’da en az 400 ölüm bildirildiğini, diğer bölgelerde de yüzlerce kurban bulunduğunu söyledi.

Rupia, kurbanların cenaze törenlerinin yapılıp yapılmadığı sorulduğunda, güvenlik güçlerinin “cesetleri rehin tuttuklarını” ve katliamın boyutunu gizlemek amacıyla ölülerin gizlice gömüldüğünü iddia etti.

Chadema yetkililerinden Deogratius Munishi, seçim ve yargı reformları yapılmadan hükümetle hiçbir siyasi iş birliğine girmeyeceklerini belirterek, “Tanzanyalıları vuranların hesap vermesini istiyoruz,” dedi.

Darüsselam merkezli bağımsız insan hakları avukatı Tito Magoti, ülkenin “büyük bir kriz içinde” olduğunu, birçok kişinin kayıp yakınlarını aradığını ve ölü sayısının muhalefetin belirttiğinden çok daha fazla olabileceğini belirtti.

Magoti, Arusha yakınlarında yaşayan bir vatandaşın, hastane morgundan çıkan iki askeri kamyonun cesetlerle dolu olduğunu bildirdiğini aktardı. Bir kamyonun tamamen, diğerinin yarıya kadar dolu olduğunu söyledi. Avukat, yetkililerin cesetleri bir ormana gömerek olayı örtbas etmeye çalıştığını düşündüğünü ekledi.

Tanzanya’nın ilk kadın lideri olan Hassan, pazartesi günü resmen göreve başladı. Konuşmasında “can kayıpları yaşandığını” kabul etti ve güvenlik güçlerine “ülkeye yeniden huzur getirme” çağrısı yaptı.

Yetkililer, internetin altı gün süren kesintinin ardından yeniden erişime açılmasıyla birlikte, “panik yaratabilecek” fotoğraf ve videoları paylaşanlara vatana ihanet suçlaması yöneltileceği uyarısında bulundu. İnsanlara pazartesi gecesi, “Panik yaratacak görüntüler paylaşanlar vatana ihanetle suçlanacaktır,” yazılı kısa mesajlar gönderildi.

İnternetin yeniden açılmasının ardından, ölülerin fotoğraf ve videolarını paylaştığı öne sürülen bir sosyal medya hesabı, kısa sürede binlerce takipçi kazandı. Pazartesi akşamı ise kapatıldı.

Salı günü itibarıyla Darüsselam ve başkent Dodoma’da yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Benzin istasyonları ve marketler açıldı, toplu taşıma yeniden çalışmaya başladı.

Hükümet sözcüsü, pazartesi günü yaptığı açıklamada tüm kamu çalışanlarını işe geri çağırarak, çarşamba günü ilan edilen sokağa çıkma yasağı sonrası uygulanan evden çalışma düzeninin sona erdiğini duyurdu.