Tayland ve Kamboçya sınırda kalıcı ateşkes için yeniden masada

Tayland Dışişleri Bakanı Sihasak Phuangketkeow, pazartesi günü Kuala Lumpur’da düzenlenen Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) dışişleri bakanları toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ekim ayında varılan ateşkes anlaşmasının, ABD Başkanı Donald Trump’ın tanıklığında gerçekleştirilebilmesi için aceleyle hazırlandığını ve silahlı çatışmayı sona erdirecek şekilde uygulanmasını güvence altına alacak yeterli detayları içermediğini belirtti.

Kamboçya koşulsuz bir ateşkese hazır olduğunu açıkladıysa da Bangkok’un kendilerine doğrudan herhangi bir öneri ulaşmadığını belirten Sihasak, Tayland’ın bu tür açıklamaların sorunu çözmekten çok uluslararası baskıyı artırmayı amaçladığına inandığını, krizi sona erdirmenin yollarını aramak için düzenlenen toplantının ardından dile getirdi.

Sihasak, her iki ülkenin yer aldığı Genel Sınır Komitesi’nin kalıcı bir ateşkese yönelik ayrıntılı önlemleri netleştirmek üzere çarşamba günü toplanacağını söyledi.

“Bu kez ayrıntıları masaya yatıralım ve ateşkesin sahadaki durumu yansıtmasını, gerçekten işleyecek ve her iki tarafın da tamamen saygı göstereceği bir ateşkes olmasını sağlayalım,” dedi.

Sınır çatışması iki hafta önce ölümcül muharebelere dönüşerek, Trump’ın desteklediği ve temmuz ayında beş gün süren çatışmayı sona erdiren anlaşmayı raydan çıkardı. Malezya’nın arabuluculuğunda sağlanan ve Trump’ın, Tayland ile Kamboçya anlaşmaya varmazsa ticari ayrıcalıkları geri çekmekle tehdit etmesi üzerine baskıyla kabul edilen ateşkes, Trump’ın da katıldığı ve Malezya’da düzenlenen ekim ayındaki bölgesel zirvede daha ayrıntılı hale getirilmişti.

Çatışmalar uluslararası alanda endişelere yol açtı. ABD Dışişleri Bakanlığı pazar günü yaptığı açıklamada Tayland ve Kamboçya’ya “çatışmaları sona erdirmeleri, ağır silahları geri çekmeleri, kara mayınları döşemeyi bırakmaları ve insani mayın temizliğini hızlandırmaya ve sınır sorunlarını ele almaya yönelik mekanizmalar içeren Kuala Lumpur Barış Anlaşmaları’nı eksiksiz uygulamaları” çağrısında bulundu.

Çatışmaların temelinde, iki ülkenin ortak sınır boyunca bazı bölgeleri kendi toprağı olarak görmesi yatıyor.

Son çatışma dalgası 8 Aralık’ta, bir gün önce yaşanan bir sınır arbedesinde iki Tayland askerinin yaralanmasının ardından başladı. O tarihten bu yana birçok cephede çatışmalar yaşandı. Tayland F-16 savaş uçaklarıyla Kamboçya’da hava saldırıları düzenlerken, Kamboçya kamyonlara monte edilen ve aynı anda 40 roket fırlatabilen BM-21 orta menzilli roketlerden binlercesini ateşledi.

Yetkililere göre, son bir haftadaki çatışmalarda sınırın her iki tarafında resmî olarak otuzdan fazla kişi hayatını kaybetti. Yarım milyondan fazla kişi de yerinden edildi.

Ekim ayındaki ateşkes uyarınca Tayland’ın esir tuttuğu 18 Kamboçyalı askeri serbest bırakması, her iki tarafın da sınır boyunca ağır silahları ve kara mayınlarını kaldırmaya başlaması gerekiyordu. Ancak iki ülke, küçük çaplı sınır ihlallerinin yaşandığı sert bir propaganda savaşını sürdürdü.

Kara mayını patlamaları, Tayland açısından özellikle hassas bir konu oldu. Tayland, sınırda devriye gezen askerlerin yaralanmasına yol açtığı gerekçesiyle Kamboçya’nın yeni mayınlar döşediğini öne sürerek birçok protesto sundu. Kamboçya ise mayınların, 1999’da sona eren onlarca yıllık iç savaşından kalma olduğunu savunuyor.

“Bunların açıkça yeni döşenmiş kara mayınları olduğu ve bunun ASEAN gözlemci ekibi tarafından doğrulandığı,” diyen Sihasak, bunun ekim ayındaki anlaşmanın “açık bir ihlali” olduğunu söyledi.

Tayland donanması, pazar günü cephe hattındaki bir deniz piyadesinin bir kara mayınına basması sonucu sağ bacağından ağır yaralandığını açıkladı.

Donanma ayrıca, Kamboçya’ya ait olduğu belirtilen bir mevziyi güvence altına alırken çok sayıda terk edilmiş silah ve patlayıcı mühimmat ele geçirdiklerini, bunun Tayland askerlerine karşı “kasıtlı planlama ve anti-personel kara mayınlarının bilinçli kullanımı”na işaret ettiğini ileri sürdü.

Tayland Dışişleri Bakanlığı, Anti-Personel Kara Mayınlarının Yasaklanması Sözleşmesi’nin (Ottawa Sözleşmesi) mevcut dönem başkanı olan Zambiya ile Kamboçya’ya, sözleşmenin mekanizmaları kapsamında ileri adımlar atmak üzere protesto mektupları göndereceğini bildirdi.

Kamboçya, Tayland’ın iddialarına ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.