Ukrayna-Polonya sınırındaki Puzniki’de Volhinya katliamı kurbanları için cenaze töreni

Puzniki, uzun zamandır sadece tarihi haritalarda görülen ve günümüzde var olmayan eski bir köy. Bugün ormanla kaplanmış olan bu sıradan yer, Polonya ile Ukrayna arasındaki tarihi yaraların sarılmasına yardımcı olan önemli bir mezar açma çalışmasına sahne oldu.

Cumartesi günü, bu çalışmaların tamamlanmasının ardından 40’tan fazla kurban için cenaze töreni düzenlendi. Törene hem Polonya hem de Ukrayna tarafından temsilciler katıldı. Bu, yıllar sonra Polonyalı kurbanlar için yapılan ilk anma töreni oldu.

Cenazeye, Kültür ve Ulusal Miras Bakanı Marta Cienkowska, Senato Başkanı Małgorzata Kidawa-Blonska, Ulusal Hafıza Enstitüsü (IPN) Başkan Yardımcısı Dr. Karol Polejowski ve kurbanların aileleri katıldı. Aileler arasında, katliamın en yaşlı tanığı olan 90 yaşındaki Maria Jarzycka-Wroblewska da yer aldı.

Puzniki’deki mezar açma çalışmaları 23 Nisan ile 10 Mayıs tarihleri arasında yapıldı. Kadın, erkek ve çocuklardan oluşan en az 42 kişinin kalıntıları bulundu.

Bu çalışmalar, Polonya ile Ukrayna arasında on yıllardır süren gerginliklerin ardından gerçekleştirilen ilk kazılar olma özelliğini taşıyor. Kasım 2024’te Ukrayna, kendi topraklarında savaş ve çatışmalarda ölen Polonyalı kurbanların aranması ve mezardan çıkarılması üzerindeki yasağı kaldırmıştı.

Ocak 2025’te ise Ukrayna makamları, 2023 yılında toplu mezar çukuru keşfedilen eski Puzniki köyünde bu çalışmalara izin verdi.

1943 yılında, Nazi Almanyası ile işbirliği yapan paramiliter bir oluşum olan Ukrayna İsyan Ordusu (UPA), o dönem Almanya işgali altında bulunan Volhynya ve Doğu Galiçya’da bir dizi katliam gerçekleştirdi. Bu saldırılarda yaklaşık 100 bin Polonyalı sivil öldürüldü.

Kurbanlar arasında Ermeniler, Yahudiler, Ruslar, Çekler ve Gürcüler de vardı.

İki yıl sonra, 12-13 Şubat gecesi, bu paramiliter yapının üyeleri çeşitli tarihsel tahminlere göre 50 ila 120 Polonyalıyı öldürdü.

Puźniki’de yapılan mezar açma çalışmaları ve bugün gerçekleştirilen cenaze töreni, Polonya ile Ukrayna gibi birbirine yakın iki müttefik arasındaki uzun süredir devam eden gerginliği azaltmaya yardımcı olabilir. Polonya, Volhynya’daki olayları soykırım olarak tanırken; Ukrayna bu tanımı reddediyor ve sorumluluğun iki tarafa da ait olduğu çok taraflı bir çatışma olarak görüyor.

Çalışmaları organize edenler için bu kazılar, geçmişin yaralarını sarmak ve eski müttefikler arasındaki gerginliği hafifletmek için bir fırsattı. Bazıları için ise hem kurbanların aileleri hem de sevdiklerini kaybedenler açısından tarihte acı bir sayfanın kapanması anlamına geldi.

Özgürlük ve Demokrasi Vakfı Başkan Yardımcısı Maciej Dancewicz, Polonya Basın Ajansı’na (PAP) şunları söyledi: “Puzniki artık yok, haritada yok, hafızalardan silinmiş durumda. Köyün yerinde bir orman büyüdü. Bizim yapmak istediğimiz, orada yaşamış insanların hatırasını geri kazandırmaktır.”

Cenaze öncesinde düzenlenen basın toplantısında, Kültür Bakanı ilk kazıların Ukrayna’da tamamlandığını vurgulayarak, “Bu çalışmalar kararlılığımız ve Ukrayna tarafıyla çok iyi ilişkilerimiz sayesinde gerçekleşti. Genetik araştırmalar ve rapor hazırlıkları şu anda sürüyor,” ifadelerini kullandı.