AB'den İber Yarımadası’nda yaşanan dev elektrik kesintisine ilişkin rapor yayınlandı

Avrupa Birliği teknik uzmanları, Nisan ayında İber Yarımadası’nda 60 milyon kişiyi elektriksiz bırakan büyük kesintinin, zincirleme voltaj artışları (cascading overvoltage) ve elektrik şebekesinin ani enerji kayıplarını otomatik olarak dengeleyememesinden kaynaklandığını açıkladı.

28 Nisan’da yaşanan ve tüm elektrik arzının kesilmesine yol açan olay, Portekiz ve İspanya’da metro ağlarını, trafik ışıklarını, hava trafiğini, mobil iletişimi ve acil durum sistemlerini felce uğrattı. Uzmanlar, bunun Avrupa’da son yirmi yılın 'en ciddi enerji sistemi olayı' olduğunu vurguladı.

Finansal hizmetler, ATM’ler ve acil servisler de etkilendi. Fransa’nın İspanya sınırında da kısa süreli kesintiler rapor edildi.

Avrupa Elektrik İletim Sistemi Operatörleri Ağı (ENTSO-E) Başkanı Damian Cortinas, “Avrupa’da daha önce hiç yaşanmadı, bu tamamen yeni bir durum,” dedi.

Olayın teknik incelemesi AB yasaları uyarınca Klaus Kaschnitz ve Richard Balog liderliğinde yürütüldü. Ekip, olaya kimin sebep olduğuna değil, teknik verilere odaklanarak politika yapıcılara öneriler geliştirmeyi amaçladı.

Uzmanlar, temel sorunun “zincirleme voltaj artışı” olduğunu, sistemin ise kendini otomatik olarak yeniden başlatacak kapasiteye sahip olmadığını belirtti. Cortinas, “Her üretim tesisinde voltaj kontrolü olması şart. Bu karmaşık değil ama zorunlu kılınmalı. Gelecekte düzenlemelerde bu yönde değişiklikleri net bir şekilde savunacağız,” dedi.

Soruşturma sürecinde, sekiz İspanyol enerji şirketinin bilgi paylaşmayı reddetmesi nedeniyle zorluklar yaşandı. Kaschnitz, “Artık asıl mesele, benzer olayların önüne geçmek için sistemi nasıl iyileştireceğimiz,” ifadelerini kullandı.

ENTSO-E, olaya ilişkin bulguları ve verileri paylaştı. Daha kapsamlı analiz ve önerilerin 2026 başında yayımlanacağı duyuruldu.

AB Enerji ve Konut Komiseri Dan Jørgensen, kesintinin Avrupa enerji sisteminin yeni zorluklarını ortaya koyduğunu söyledi: “Bundan ders çıkarmalı ve benzer olayları önlemek için kararlı adımlar atmalıyız. Avrupa Komisyonu, enerji güvenliği çerçevesini gözden geçirerek sistemlerimizin geleceğe hazır olmasını sağlamaya çalışıyor.”

Yenilenebilir Enerji Politikaları Ağı (REN21) İcra Direktörü Rana Adib ise, bu kesintiyi mevcut şebekenin modernizasyonunun hızlandırılması için bir “uyarı sinyali” olarak değerlendirdi: “Yenilenebilir enerji arttıkça, sistemin dayanıklılığı da artmalı. Bu; arz, altyapı, esneklik ve talebi bütünsel biçimde planlamayı ve baştan itibaren çok paydaşlı işbirliğini gerektiriyor.”

Avrupa Komisyonu, 25 Kasım’da AB elektrik şebekesini güçlendirmeye yönelik yeni mevzuatını açıklayacak.