ABD seçimleri İspanya'nın zeytinyağı pazarını nasıl etkileyebilir?

Eski ABD Başkanı ve Cumhuriyetçilerin başkan adayı Donald Trump'ın Avrupa'dan yapılan ithalata genel bir gümrük vergisi getirme planları İspanya pazarını bir kez daha riske atarak, iki ülke arasında zeytinyağı ihracatı konusunda uzun süredir devam eden gerilimi yeniden alevlendiriyor.

Ekonomik tahminlere göre, yüzde 10 ya da yüzde 20'lik genel bir gümrük tarifesi ABD'li şirketlerin mal ithalatını daha pahalı hale getirecek ve bu da Avrupa ihracatının bazı sektörlerde üçte bire kadar düşebileceği anlamına geliyor.

ABD'nin gümrük vergileri olasılığı İspanya için sıkıntılı anıları hatırlatıyor. Zira Trump'ın önceki yönetimi, yüksek ithalat vergileri uygulayarak zeytinyağı sektöründe büyük bir krize yol açmıştı. 

Dünyanın önde gelen zeytinyağı üreticisi ve ihracatçısı olan İspanya, 2024'ün ilk yarısında ABD'ye 70.000 ton göndererek hacim olarak yüzde 35,45 ve değer olarak yüzde 37,60 pazar payı elde etti.

ABD, toplam ihracatın yüzde 35'ini oluşturan İspanyol zeytini için en önemli varış noktasıdır.

Eski Başkan Donald Trump, Beyaz Saray'dayken İspanyol zeytinyağı da dahil olmak üzere toplam ithalatın yaklaşık yüzde 14'üne gümrük vergisi uygulamıştı.

2017 yılında ABD, Ortak Tarım Politikası (CAP) aracılığıyla İspanyol zeytin üreticilerine yönelik AB sübvansiyonları nedeniyle Amerikalı üreticilere verilen zararı gerekçe göstererek İspanyol zeytinlerine gümrük vergisi uygulamıştı.

Sonuç olarak ABD Ticaret Bakanlığı, İspanyol siyah zeytin ithalatına yüzde 30 ila yüzde 44 arasında değişen anti-sübvansiyon vergileri uyguladı.

Bu vergiler sadece İspanya'ya uygulanmış, Yunanistan, İtalya ve Portekiz gibi diğer ülkeleri etkilememişti.

Avrupa Komisyonu'na göre, 2017 yılında, tarifeler yürürlüğe girmeden önce, İspanya'nın ABD'ye yaptığı zeytinyağı ithalatı 67 milyon dolar (2,3 milyar Türk Lirası) değerindeydi, bu rakam 2022 yılında sadece 20 milyon dolara (687 milyon TL) düştü.

AB, bu önlemlere Dünya Ticaret Örgütü nezdinde itiraz etti ve dört yıl süren bir hukuki mücadele başladı. İlk panelin, ABD yönetiminin eylemlerinin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını ihlal ettiğine karar vermesiyle Kasım 2021'de resmen sonuçlandı.  

Bu karar, Brüksel'in daha fazla misilleme önlemi almasına olanak tanıdı ve ABD sonunda panelin önerilerini uygulamaya koydu ve bu da nihayetinde tarifelerin kaldırılmasıyla sonuçlandı.

Ancak Demokratların adayı Kamala Harris'in başkanlığı kazanması durumunda da sektörün geleceği belirsizliğini koruyor. Zira Başkan Joe Biden, 2021'de göreve geldiğinde selefinin İspanyol zeytinyağına uyguladığı yüzde 25'lik vergiyi sürdürmüştü.