Ποιοι είναι οι στόχοι του Νετανιάχου με την επανάνερξη του πολέμου στη Γάζα

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου διέταξε την επανέναρξη του πολέμου στη Γάζα και την απόσυρση από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, επικαλούμενος διάφορους λόγους για την απόφασή του, μεταξύ των οποίων η εντατικοποίηση της στρατιωτικής πίεσης στη Χαμάς, η οποία, όπως είπε, απέρριψε την πρόταση του απεσταλμένου του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ για τη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων, και η πορεία προς την επίτευξη των πολεμικών στόχων της απελευθέρωσης όλων των ομήρων.

Τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα στην περιοχή έδωσαν στην ισραηλινή κλιμάκωση ένα διαφορετικό πλαίσιο απ' ό,τι στις 8 Οκτωβρίου 2023, την επομένη της επίθεσης της Χαμάς. Το γεγονός αυτό εγείρει διάφορα καίρια ερωτήματα: Πώς διέφεραν οι συνθήκες του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα από ό,τι ήταν πριν; Ποιοι είναι οι στόχοι του Νετανιάχου από τον πόλεμο; Πού θα καταλήξει η περιοχή;

Τι είναι διαφορετικό τώρα;

Στις 8 Οκτωβρίου, το Ισραήλ δήλωσε ότι ο πόλεμος στη Γάζα ήταν μια απάντηση στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και έθεσε υψηλούς στόχους που περιλάμβαναν την εξάλειψη του κινήματος στρατιωτικά και πολιτικά και την απαλλαγή από αυτό που περιέγραψε ως "τα όπλα του κακού και τους πληρεξουσίους του Ιράν", ξεκινώντας από τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τους Χούθι στην Υεμένη, το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία και την ίδια την Τεχεράνη. Το εβραϊκό κράτος δήλωσε ότι ο πόλεμος θα αλλάξει το "πρόσωπο της Μέσης Ανατολής". Κατά τη διάρκεια των 15 μηνών του πολέμου, η περιοχή έγινε μάρτυρας μιας σειράς επιταχυνόμενων γεωπολιτικών γεγονότων που άλλαξαν την ισορροπία δυνάμεων και έδωσαν ένα διαφορετικό πλαίσιο στη σύγκρουση, όπως

• Η διάθεση της διεθνούς κοινότητας άλλαξε εν μέρει αφού περισσότεροι από 48.000 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν στον πόλεμο και αφού το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση για τη σύλληψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας του Γιοάβ Γκαλάντ τον Νοέμβριο του 2024 με κατηγορίες που σχετίζονται με εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.
• Η μείωση της δύναμης και του συντονισμού μεταξύ των ένοπλων κινημάτων των λεγόμενων "Μετώπων Υποστήριξης της Γάζας" ή του "Άξονα της Αντίστασης" στο σύνολό του, με επικεφαλής την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, λόγω της μείωσης της στρατιωτικής ισχύος της Χεζμπολάχ, της πτώσης του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, της κύριας γραμμής εφοδιασμού με όπλα, της αυστηροποίησης των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, του χαρακτηρισμού των Χούθι από την Ουάσινγκτον ως "ξένων τρομοκρατικών οργανώσεων", της αύξησης της οικονομικής πίεσης στην Υεμένη και των επιθέσεων του Πενταγώνου κατά των θέσεών τους.
• Η ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ για δεύτερη θητεία, και η αντανάκλαση αυτής στη θέση της ακροδεξιάς στο Ισραήλ, καθώς αυξήθηκε η υποστήριξη προς τον Νετανιάχου στα σχέδιά του να εκτοπίσει τον πληθυσμό της Γάζας, να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο της Δυτικής Όχθης, και ακόμη και να επαναλάβει τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας.

• Η αλλαγή στη διοικητική δομή του ισραηλινού στρατού και η αντικατάσταση πρώην αξιωματούχων με πρόσωπα που βρίσκονται πιο κοντά στον Νετανιάχου, μετά την αποπομπή του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ, του αρχηγού του επιτελείου Χέρτζι Χάλεβι, του επικεφαλής της Shin Bet και άλλων διοικητών.
• Η επιστροφή της πλειονότητας των ομήρων (192 όμηροι μέχρι στιγμής) από τους 251 Ισραηλινούς που κρατούνται από τη Χαμάς, γεγονός που καθιστά τον επίσημο λόγο στο πλαίσιο αυτό λιγότερο τεταμένο, αν και υπάρχει αντίθεση από τις οικογένειες των ομήρων στην επανάληψη του πολέμου.
• Η σκλήρυνση της ανθρωπιστικής πολιορκίας στη Γάζα μετά το κλείσιμο των διαβάσεων, την παρεμπόδιση της εισόδου φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια και την απαγόρευση του έργου της UNRWA στη χώρα. Αυτό καθιστά δαπανηρό για τη Χαμάς να προχωρήσει σε μια παρόμοια κλιμάκωση.

Ποιοι είναι οι στόχοι του Νετανιάχου με την επανέναρξη του πολέμου στη Γάζα;

Ο Νετανιάχου λέει ότι ο σημερινός του πόλεμος είναι το αποτέλεσμα της επανειλημμένης άρνησης της Χαμάς να απελευθερώσει τους ομήρους και όλες τις προτάσεις του Αμερικανού απεσταλμένου Steve Witkoff και των διαμεσολαβητών του Κατάρ και της Αιγύπτου. Ωστόσο, πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι υπάρχουν αδήλωτοι στόχοι του πολέμου:

• Η παράκαμψη της ισραηλινής κυβέρνησης από τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπέγραψε με τη Χαμάς, κυρίως η αποχώρηση από τον άξονα της Φιλαδέλφειας.
• Η προσπάθεια του Νετανιάχου να παρατείνει την πολιτική του ζωή, επιστρέφοντας τον Itamar Ben-Gvir και την ακροδεξιά του παράταξη Otzma Yehudit στην κυβέρνηση, ψηφίζοντας τον προϋπολογισμό και σταθεροποιώντας τον συνασπισμό.
• Η αποφυγή του Νετανιάχου από τις ακροάσεις των υποθέσεων διαφθοράς για τις οποίες κατηγορείται, τις οποίες χρησιμοποιεί τη δικαιολογία ότι είναι απασχολημένος με εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα και ότι ηγείται πολέμων σε "επτά μέτωπα" για να πιέσει τη δικαιοσύνη να τις αναβάλει.
• Αποσπά την προσοχή των μέσων ενημέρωσης από τις ανανεωμένες διαμαρτυρίες κατά της ισραηλινής κυβέρνησης λόγω της αποπομπής του επικεφαλής της Shin Bet Ρόνεν Μπαρ και της απομάκρυνσης της δικαστικής συμβούλου Γκάλι Μπαχαράβ-Μιάρα μετά από εκτεταμένες διαφωνίες μαζί της.

Το μέλλον της κλιμάκωσης

• Προχωρώντας προς μια διπλωματική λύση: Παρά το γεγονός ότι καταδίκασε την απόσυρση του Ισραήλ από τη συμφωνία και κάλεσε όλες τις παλαιστινιακές παρατάξεις να σταθούν απέναντι στη συνεχιζόμενη κλιμάκωση στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, η θέση της Χαμάς παραμένει διφορούμενη, καθώς η ομάδα διέψευσε τους ισχυρισμούς του Νετανιάχου ότι απέρριψε την πρόταση του Witkoff. Η Χαμάς δεν έχει ακόμη επαναλάβει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στη Γάζα, γεγονός που υποδηλώνει ότι εξετάζει την επιλογή της κλιμάκωσης, ιδίως υπό το φως του διαφορετικού πλαισίου του τρέχοντος πολέμου, και ενδέχεται να καταφύγει στην ενεργοποίηση της διαμεσολάβησης του Κατάρ ή της Αιγύπτου για τη διάσωση των διαπραγματεύσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η εβραϊκή εφημερίδα Haaretz ανέφερε ότι το κύμα επιδρομών στη Γάζα, που σκότωσε περισσότερους από 430 Παλαιστίνιους και τραυμάτισε περισσότερους από 500 άλλους, είχε ως στόχο να πιέσει τη Χαμάς να επιδείξει μαλθακότητα στις διαπραγματεύσεις.

Η εφημερίδα επικαλέστηκε ισραηλινές πηγές ασφαλείας και στρατιωτικές πηγές που ανέφεραν ότι το εβραϊκό κράτος μπορεί να αναγκαστεί ανά πάσα στιγμή να σταματήσει τις μάχες στη Γάζα προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία με τη Χαμάς. Η πίεση από τις οικογένειες των ομήρων να σταματήσει ο πόλεμος μπορεί να κάνει πιο πιθανή αυτή την επιλογή. Πολλά ερωτήματα μπορούν να τεθούν εδώ: Τι είδους πολιτική συνεννόηση θα αποδεχθούν οι δύο πλευρές; Πώς θα συμβιβάσει ο Νετανιάχου την ικανοποίηση της ακροδεξιάς και την ικανοποίηση των αιτημάτων των οικογενειών των κρατουμένων;

• Πηγαίνοντας προς μια στρατιωτική αντιπαράθεση: Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ένοπλη παράταξη αποκλείει εντελώς τη στρατιωτική επιλογή ή ότι δεν προετοιμάζεται γι' αυτήν εδώ και καιρό. Νωρίτερα, η Wall Street Journal επικαλούμενη ιδιωτικές πηγές ανέφερε ότι το κίνημα έχει αρχίσει να λαμβάνει μια σειρά μέτρων εν αναμονή της επιστροφής στη μάχη, όπως ο διορισμός νέων διοικητών στις Ταξιαρχίες Κασάμ, τη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς, η επισκευή του δικτύου υπόγειων σηράγγων και η εκπαίδευση νέων μαχητών για να πολεμήσουν σε ανταρτοπόλεμο κατά του Ισραήλ. Από την άλλη πλευρά, το κίνημα γνωρίζει ότι οι στρατιωτικές του συνθήκες είναι διαφορετικές. Τα "μέτωπα υποστήριξης" έχουν σταματήσει, εκτός από τους Χούτι, και ο λαός της Γάζας βρίσκεται κάτω από τεράστιες οικονομικές και ανθρωπιστικές πιέσεις. Από την άλλη πλευρά, η συναίνεση της Χαμάς σε όλους τους όρους του Ισραήλ, χωρίς να επιδείξει τη στρατιωτική ικανότητα να το αντιμετωπίσει, θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του πολιτικού ελέγχου της Χαμάς στη Γάζα και την επιβολή αυστηρού ελέγχου της γραμμής εφοδιασμού της με όπλα, αν χάσει το διάδρομο της Φιλαδέλφειας, πράγμα που δεν θα ήταν εύκολο.