Rehine teslimi gecikirken İsrail insani yardımları yarıya indirdi

İsrail-Hamas savaşında kırılgan ateşkes, hayatını kaybetmiş rehinelere ait cenazelerin beklenenden yavaş dönmesi nedeniyle salı günü test edildi.

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), anlaşmanın “ihlal” edildiğini ilan ederek, insani yardım kamyonlarının sayısını yarıya indirme kararı aldı.

ABD menşeli haber ajansı Associated Press'in (AP) aktarımına göre, yardımların azaltılması kararı ABD yetkililerine ve uluslararası yardım gruplarına iletildi. İsrail hükümeti ise henüz bir açıklama yapmadı.

Bir gün önce İsrailliler, hayatta olan 20 rehinenin dönmesini kutlamış, Filistinliler ise ateşkesin ilk aşaması çerçevesinde yaklaşık 2 bin tutuklunun serbest bırakılmasından ötürü sevinç yaşamıştı.

Fakat şimdi gözler, Hamas'ın hayatını kaybetmiş rehineleri ne zaman teslim edeceğine çevrildi.

İsrail'den yetkililer, bazı gecikmeler olabileceğini anlayışla karşıladıklarını belirtirken, rehinelerin aileleri ve destekçiler, pazartesi günü 28 cenazeden sadece 4'ünün teslim edilmesinden ötürü üzüntülerini dile getirdi.

Yerel "Rehine Aileleri Forumu" adlı kuruluşun yaptığı açıklamada, durumdan "anlaşmanın açık ihlali" diye bahsedildi.

İsrail’de rehinelerin ve kayıp kişilerin geri dönüşünü koordine eden üst düzey yetkili Gal Hirsch, ailelere gönderdiği notta sürecin hızlandırılması için uluslararası arabulucular aracılığıyla Hamas üzerinde baskı uygulandığını belirtti.

Gazze Sağlık Bakanlığı, salı günü İsrail ordusunun kuzeyde öldürdüğü üç kişinin cenazesinin Al Ahli Hastanesi’ne götürüldüğünü açıkladı.

IDF, askerlerine yaklaşan ve durma emrine uymayan kişilere “tehdit ortadan kaldırmak için ateş açtığını” belirtti; can kaybıyla ilgili henüz detaylı bilgi verilmedi.

Ateşkes anlaşmasına göre İsrail güçleri, Ağustos’taki pozisyonlarına geri çekildi. Bu geri çekilme, bazı ağır hasarlı Filistin mahallelerini İsrail kontrolünde bırakırken, yetkililer, sakinleri evlerine dönmemeleri konusunda uyardı.

Salı günü, İsrail ordusu bir gün önce Gazze’den getirilen ölü rehinelerden ikisinin kimliğini açıkladı: İsrailli Guy Illouz ve Nepal’den öğrenci Bipin Joshi.

Her ikisi de Hamas militanları tarafından 7 Ekim 2023’teki saldırıda esir alındığında 20’li yaşlardaydı. Illouz bir müzik festivalinden, Joshi ise bir bombalı sığınaktan kaçırılmıştı.

İsrail, Illouz’un rehin tutulduğu sürede yeterli tıbbi bakım alamadığı için yaralarından öldüğünü, Joshi’nin ise savaşın ilk aylarında esaret sırasında öldürüldüğünü açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından önerilen ateşkes planı, anlaşmanın kabulünden sonraki 72 saat içinde “tüm rehinelerin, sağ ve ölü” geri dönmesini öngörüyordu.

Plan, gerçekleşmezse Hamas’ın kalan ölü rehinelerle ilgili bilgi paylaşması ve “taahhütlerin mümkün olan en kısa sürede yerine getirilmesi için azami çaba göstermesi” gerektiğini belirtiyordu. Geçen hafta imzalanan anlaşma ayrıca, İsrail’in gözetiminde ölen Filistinlilerin kalıntıları hakkında bilgi sağlamasını da içeriyordu.

Hamas ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi, Gazze’deki yaygın yıkım nedeniyle rehinelerin cenazelerine ulaşmanın "büyük bir zorluk olduğunu" belirtti.

Serbest bırakılan İsrailli rehineler salı günü tıbbi bakım altındaydı ve bazı aileler, evlerine dönmelerinin haftalar alacağını söyledi.

Pazartesi günü serbest bırakılan Dalia Cusnir-Horn’un kayınbiraderi Eitan Horn, son birkaç ayda çok az gıda ve su alabildiği için vücut ağırlığının yüzde 40’ından fazlasını kaybetmiş. Cusnir-Horn, “Onun çok uzun bir yolu var,” dedi. Fiziksel etkilerin travmanın yalnızca bir parçası olduğunu belirtti.

Omri Miran’ın serbest bırakıldığı gün kayınbiraderi Moshe Levi, Miran’ın çok küçük kızlarıyla – biri rehin alındığında bir yaşın altındaydı – oyun oynarken yaşadığı mutluluğu anlattı.

Batı Şeria ve Gazze’de, serbest bırakılan yüzlerce tutukludan bazıları da hastanelere götürüldü. Ramallah’taki Filistin Tıp Kompleksi, pazartesi günü serbest bırakılan 14 kişiyi kabul etti ve ikisi hariç hepsini taburcu etti.

Gazze’deki Nasır Hastanesi, Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin 45 Filistinlinin cenazesini morguna teslim ettiğini açıkladı. Bu cenazeler, beklenen 450 cenazenin ilkleri.

Kalıcı barış için uzun vadeli zorluklar

Gazze’de bundan sonra ne olacağına dair zor sorular devam ediyor: Hamas silahsızlanacak mı, bölgeyi kim yönetecek ve yeniden inşasına kim yardımcı olacak?

Ayrıca, Filistin’in bağımsız bir devlet olup olmayacağı sorusu da yanıtlanmış değil.

ABD Başkanı Trump, Mısır’da Gazze’nin geleceği konusunda düzenlenen zirvede, “Barışa giden ilk adımlar her zaman en zor olanıdır,” demiş ve İsrail ile Hamas arasındaki ateşkesi savaşın sona ermesi ve Gazze’nin yeniden inşasının başlangıcı olarak nitelendirmişti.

Mısır Dışişleri Bakanı Badr Abdelatty, İsrail, Hamas ve diğer tüm Filistin gruplarının onayıyla Gazze’yi yönetmek için 15 Filistinli teknokratın seçildiğini açıkladı.

Gazze’deki Filistinliler, yetkililere hayatı normale döndürmek için hızlı hareket etmeleri çağrısında bulundu. Han Yunus'tan yerinden edilmiş Filistinli Mohamad Abu Hajras, ateşkes anlaşmasının Gazze’nin yeniden inşasına hızla yol açmasını umut ettiğini söyledi:

“Hiç altyapı, elektrik, su ya da yaşanabilir bir şey yok,” dedi.

Savaş, Hamas yönetimindeki Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre 67 bin 600’den fazla Filistinlinin ölümüne yol açtı. Bakanlık ölenler arasında sivil ya da militan ayrımı yapmıyor. Ölülerin yaklaşık yarısını kadınlar ve çocuklar oluşturuyor ve birçok bağımsız uzman, bu rakamların savaşta yaşanan can kayıplarının en güvenilir tahmini olduğunu belirtiyor.