AB Rusya'ya yeni yaptırımlar uygularken Avusturya bankası ön plana çıkıyor

Brüksel'in Moskova'yı yeni yaptırımlarla zorlamak ve Vladimir Putin'i Ukrayna'da ateşkese zorlamak için yaptığı son girişim beklenmedik bir aktörle karşılaştı: Raiffeisen Bank International (RBI).

Avusturya'nın en büyük ikinci bankası ve Doğu Avrupa'nın kredi veren güç merkezlerinden biri olan RBI, diplomatların dilinde. Batılı işletmelerin ülkeyi terk etmesine rağmen Rusya'da hâlâ başarılı bir yan kuruluşu bulunan RBI'ya tazminat ödenmesini öngören tartışmalı plan derin bir şüphecilikle değerlendiriliyor.

Resmi verilere göre 2025'in ikinci çeyreğinin sonunda Raiffeisenbank Russia'nın 5,3 milyar eurodan fazla öz sermayesi bulunuyor ve 3 milyon müşteriye hizmet veriyor.

Ancak Ocak ayında, bir Rus mahkemesinin bir Rus yatırım şirketi olan Rasperia Trading'e 2 milyar eurodan fazla tazminat ödemesi gerektiğine karar vermesiyle iştirak darbe aldı.

Bu haber için yazılı soruları yanıtlayan Raiffeisen'e göre anlaşmazlık, hissedarları arasında Rasperia ve RBI'nin ana hissedarlarından biri olan Raiffeisen Lower Austria/Vienna'nın da bulunduğu Avusturyalı bir inşaat şirketi olan Strabag'a odaklanıyor.

Rasperia, Mart 2024'te kontrolü bırakana kadar milyarder Oleg Deripaska'ya aitti. Deripaska, Kremlin ile yakın ilişkileri nedeniyle Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin ilk aylarında AB tarafından yaptırım uygulanan oligarklar arasındaydı.

AB Konseyi yaptırım kararını gerekçelendirmek için Deripaska'nın "Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve bağımsızlığını ya da Ukrayna'da istikrar ve güvenliği baltalayan ya da tehdit eden eylem ya da politikalardan sorumlu olduğunu, bunları desteklediğini ya da uyguladığını" söyledi.

İki yıl sonra, Deripaska'nın hisselerini satmak için "karmaşık bir kaçakçılık planında" kullandığı şirketler ve bireylerle birlikte Rasperia'nın kendisi de kara listeye eklendi.

Yaptırımlar sonucunda Rasperia'nın Strabag'da sahip olduğu 28,5 milyon hisse donduruldu ve firmanın Strabag'dan temettü alması engellendi.

2023 yılının sonlarında Raiffeisen, Rasperia'nın Strabag'daki hisselerini satın almak için harekete geçti, ancak ABD'nin yaptırımların delinmesi riskine ilişkin endişelerini dile getirmesinin ardından anlaşma suya düştü.

Bunun üzerine Rasperia, dondurulan hisseler ve temettü kaybı için tazminat talebiyle yasal işlem başlattı. Avusturya'da başarısız olan firma, sonunda lehine karar veren ve 2,1 milyar euro tazminat ödenmesine hükmeden bir Rus mahkemesinde dava açtı.

Strabag'ın Rusya'da el konulabilecek mal varlığı bulunmadığından, faturayı ödemek Raiffeisen'in bir yan kuruluşu olan Raiffeisenbank Russia'ya düştü.

Raiffeisen avukatları, Rus mahkemesinin yıldırma taktikleri uyguladığından ve kanıt sunmalarını engellediğinden şikayet etti.

Hukuki destan şimdi de Brüksel'e taşındı.

Avusturya, hisselerin Raiffeisen'e devredilebilmesi ve 2,1 milyar euroluk zararın telafi edilebilmesi için Rasperia üzerindeki yaptırımların kaldırılması için bastırıyor.

Banka sözcüsü Euronews'e yaptığı açıklamada, Rasperia'nın Avusturya'da (Strabag'da) hâlâ RBI'nin erişmek istediği dondurulmuş varlıkları olduğunu söyledi.

"RBI'nin Rasperia ile hiçbir iş ilişkisi yoktur ancak Rasperia'nın Avusturya'da yol açtığı zararın tazmin edilmesini istemektedir," dedi.

"Bunu ya Avusturya'da bir tazminat davası yoluyla ya da muhtemelen şu anda tartışılan 19. yaptırım paketi yoluyla takip edebilir," diye ekledi.

Avusturya Dışişleri Bakanlığı devam eden müzakereler hakkında yorum yapmayı reddetti.

Yaptırım rejiminde yapılacak herhangi bir değişiklik için oy birliği gerekiyor.

Euronews'in görüşlerine başvurduğu diplomatlara göre, Pandora'nın kutusunu açacağı ve gelecekte benzer talepleri cesaretlendireceği endişesiyle hiçbir üye ülke bu talebi kabul etmeye yanaşmıyor.

Avrupa Komisyonu bu hassas konuda Viyana'yı karşısına almaktan kaçınmak için ikircikli bir tutum benimserken, planın tartışmalı olduğunu da özel olarak kabul ediyor.

Yürütme organı tarafından hazırlanan ve geçen ay sunulan orijinal yaptırım paketi Raiffeisen'in hukuki dramına değinmiyordu. Konu haftalar sonra bir eklenti olarak ortaya çıktı.

Oy birliğinin sağlanması mümkün görünmediğinden, Viyana'nın tetiği çekip veto yetkisini kullanmaması halinde konunun düşmesine kesin gözüyle bakılıyor. Macaristan ve Slovakya'nın aksine Avusturya'nın kolektif eylemi tek başına engelleme gibi bir geçmişi yok.

Tartışmalar hakkında bilgi sahibi üst düzey bir diplomat, "Oraya doğru gidiyoruz. Neredeyse hiçbir önemli sorun ya da anlaşmazlık kalmadı," diyor.

Viyana'nın ricasını kabul etmekte bu kadar isteksiz olunmasının nedenlerinden biri, Raiffeisen'in Ukrayna'da üç buçuk yılı aşkın süredir devam eden acımasız savaşa ve sayısız yaptırıma rağmen hâlâ Rusya'da iş yapan en büyük Batılı kredi kuruluşu olması.

Rusya'daki yabancı firmaları takip eden Yale School of Management, Raiffeisen'i ülkede "kazı yapan" şirketlerden biri olarak tanımladı.

Sözcü, Raiffeisen'in 2022 yılının ikinci yarısından bu yana Rusya'daki iştirakini satmaya çalıştığını söyledi.

Ancak bu çabalar, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Vladimir Putin'in ofisi de dahil olmak üzere, her biri karşıt çıkarlara sahip beş farklı düzenleyiciden onay alma ihtiyacı nedeniyle karmaşık bir hal aldı. Elden çıkarma henüz gerçekleşmedi.

Uluslararası yayın organlarına göre Raiffeisen CEO'su Johann Strobl geçen hafta yaptığı açıklamada, "(Potansiyel alıcılar) listesinin sonuna ulaşmış olsaydık, bunu söylerdik," dedi. "Vazgeçmiyoruz."

Strobl, hukuki anlaşmazlığa bir çözüm bulunacağına dair umudunu dile getirdi. Brüksel'deki planın başarısız olması halinde, şirketin Avusturya mahkemesinden Rasperia'nın Strabag'daki dondurulmuş hisselerini satmasını ve elde edilen geliri Raiffeisen'e aktarmasını isteyeceğini açıkladı.

Strobl, "Tazminat almaya hak kazanacağımızdan eminiz," dedi.