'Büyük darbe': Dünya liderlerinden Trump'ın gümrük vergilerine tepkiler

ABD Başkanı Donald Trump Çarşamba günü imzaladığı kararname ile ithalatta gümrük vergilerini artırmasının ardından, AB lideri bunun dünya ekonomisi için büyük bir darbe olduğunu ve sonuçlarının 'milyonlarca insan için korkunç olacağını' vurguladı.

Ulaşım ve ilaçların daha pahalıya mal olacağını belirten Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Bu da özellikle en savunmasız vatandaşlara zarar veriyor," dedi.

Dünya ticaret sisteminin 'ciddi eksiklikleri' olduğunu kabul eden von der Leyen, AB'nin ABD ile müzakereye de karşı tedbirlerle yanıt vermeye de hazır olduğunu söyledi.

Leyen'in açıklamaları, ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük vergisi duyurusunun ilk etapta önemli ticaret ortakları tarafından ölçülü tepkilerle karşılanması ve tam teşekküllü bir ticaret savaşı için iştahın olmadığının vurgulanması üzerine geldi.

Trump, 'karşılıklı gümrük vergileri' olarak adlandırdığı ve yüzde 10 ila yüzde 49 arasında değişen ithalat vergilerini en basit ifadelerle sundu: ABD, ticaret ortaklarına, onlarca yıldır ABD'ye yaptıklarını söylediği şeyi yapacaktı.

"Vergi mükellefleri 50 yılı aşkın bir süredir soyuluyor," dedi. "Ama artık böyle bir şey olmayacak."

Trump, "İşler ve fabrikalar ülkemize geri dönecek" sözünü verdi. Bu durumun sadece ekonomik bir mesele değil, 'yaşam tarzını' tehdit eden bir ulusal güvenlik sorunu olduğunu belirtti.

Trump'ın gümrük vergileri ardından küresel piyasalar sarsıldı, ABD hisse senedi vadeli işlemleri perşembe günü erken saatlerde yüzde 3'e varan oranda düştü ve Tokyo piyasası Asya'daki kayıplara öncülük etti. Petrol fiyatları varil başına 2 dolardan fazla düştü ve bitcoin fiyatı yüzde 4,4 düştü.

Liderlerden gümrük vergilerine tepki

Trump'ın açıklamasından kısa bir süre sonra İngiliz hükümeti ABD'nin İngiltere'nin "en yakın müttefiki" olmaya devam ettiğini söyledi.

İş, Enerji ve Sanayi Stratejisi Bakanı Jonathan Reynolds, İngiltere'nin Trump tarafından açıklanan İngiliz mallarına yönelik yüzde 10'luk gümrük vergilerinin "etkisini hafifletmek" için bir ticaret anlaşması yapmayı umduğunu söyledi.

Reynolds, "Kimse bir ticaret savaşı istemiyor ve bizim niyetimiz bir anlaşma sağlamak," dedi. "Ancak hiçbir şey masanın dışında değil ve hükümet İngiltere'nin ulusal çıkarlarını savunmak için gereken her şeyi yapacaktır," diye ekledi.

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Avrupa Birliği'ne yönelik yeni yüzde 20'lik gümrük vergilerini 'yanlış' olarak nitelendirdi ve bunların iki tarafa da fayda sağlamadığını söyledi.

Meloni, Facebook paylaşımında, "Batı'yı kaçınılmaz olarak diğer küresel oyuncular lehine zayıflatacak bir ticaret savaşından kaçınmak amacıyla ABD ile bir anlaşmaya varmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız," dedi.

Brezilya hükümeti konuyu Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ-WTO) taşımayı düşündüğünü söyledi. Daha sonra Brezilya Kongresi, nadir görülen bir birlik gösterisiyle, hükümetinin Brezilya mallarına gümrük vergisi uygulayan herhangi bir ülkeye veya ticaret bloğuna karşı misilleme yapmasına izin veren bir mütekabiliyet tasarısını oy birliğiyle kabul etti.

'Zararı en aza indirmek'

ABD'nin en büyük ihracatçıları arasında yer alan Asya ülkeleri, otomobil üreticilerini ve etkilenmesi muhtemel diğer işletmeleri desteklemek için hızla harekete geçme sözü verdi.

Ticaret bakanlığından yapılan açıklamada, Güney Kore'nin geçici lideri Han Duck Soo'nun yetkililere, yüzde 25'lik yeni gümrük vergisinin potansiyel etkisini analiz ederek 'zararı en aza indirmek' için iş gruplarıyla birlikte çalışmalarını söylediği belirtildi.

Çin Ticaret Bakanlığı, Pekin'in 'kendi hak ve çıkarlarını korumak için kararlılıkla karşı önlemler alacağını' söyledi ancak tam olarak ne yapabileceğini belirtmedi. Çin daha önceki yüksek gümrük vergisi uygulamalarına, ABD'nin tarım ürünleri ihracatına daha yüksek vergiler uygulayarak ve elektrikli araçlar gibi yüksek teknoloji endüstrilerinde kullanılan stratejik öneme sahip minerallerin ihracatını sınırlandırarak tepki vermişti.

Açıklamada, "Çin, ABD'yi tek taraflı tarife tedbirlerini derhal iptal etmeye ve ticaret ortaklarıyla olan farklılıkları eşit diyalog yoluyla uygun bir şekilde çözmeye çağırıyor," denildi.

Bazı ülkeler Beyaz Saray'ın hesaplamalarına itiraz etti.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, ABD'nin ülkesine uyguladığı gümrük vergilerinin tamamen yersiz olduğunu ancak Avustralya'nın misilleme yapmayacağını söyledi.

Albanese, "Başkan Trump karşılıklı tarifelerden bahsetti. Karşılıklı gümrük tarifesi yüzde 10 değil sıfır olacaktır," dedi. ABD ve Avustralya arasında serbest ticaret anlaşması bulunuyor ve ABD'nin Avustralya ile 2'ye 1 ticaret fazlası var. "Bu bir dostun yapacağı bir hareket değil," diye ekledi.

Trump, ABD'nin geçen yıl 3 milyar dolarlık Avustralya sığır eti satın aldığını, ancak Avustralya'nın ABD sığır eti ithalatını kabul etmeyeceğini söyledi. Albanese, çiğ ABD sığır eti yasağının biyogüvenlik nedenleriyle olduğunu söyledi.

Güney Pasifik'teki Norfolk Adası'na uygulanan yüzde 29'luk gümrük vergisi şok etkisi yarattı. Avustralya toprakları yaklaşık 2.000 kişilik bir nüfusa sahip ve ekonomi turizm etrafında dönüyor.

Avustralya hükümetinin adadaki temsilcisi Norfolk Adası Yöneticisi George Plant perşembe günü AP'ye yaptığı açıklamada, "Bildiğim kadarıyla ABD'ye hiçbir şey ihraç etmiyoruz," dedi. "Hiçbir şeyden gümrük vergisi almıyoruz. Herhangi bir tarife dışı engelin de söz konusu olabileceğini düşünemiyorum, bu yüzden burada kafamızı kaşıyoruz."

Yeni Zelanda da Trump'ın tarife mantığına itiraz etti.

Ticaret Bakanı Todd McClay, "Yüzde 20'lik bir gümrük vergisi oranımız yok," dedi ve Yeni Zelanda'nın 'çok düşük bir tarife rejimi' olduğunu ve doğru rakamın ABD'nin tüm ülkelere uyguladığı yüzde 10'luk temel oranın altında olduğunu sözlerine ekledi.

"Misilleme yapmaya çalışmayacağız. Bu Yeni Zelandalı tüketicilerin fiyatlarını arttırır," diye konuştu.

Meksika ve Kanada, ABD ile serbest ticaret anlaşmaları kapsamında zaten nitelikli olan mallar için şimdilik son gümrük tarifelerinden muaf tutuldu. Ancak daha önce açıklanan otomobil ithalatına yönelik yüzde 25'lik gümrük vergilerinin gece yarısı yürürlüğe girmesi planlanıyordu.

Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum çarşamba günü yaptığı açıklamada, Trump'ın açıklamasının Meksika'yı nasıl etkileyeceği netleştikten sonra perşembe günü harekete geçmek için bekleyeceğini söyledi.

Çarşamba sabahı yaptığı açıklamada Sheinbaum, "Bu, siz bana gümrük vergisi uygularsanız ben de size gümrük vergisi uygularım gibi bir mesele değil," dedi. "Bizim çıkarımız Meksika ekonomisini güçlendirmektir."

Kanada, Trump'ın fentanil kaçakçılığıyla ilişkilendirdiği yüzde 25'lik gümrük vergilerine karşılık olarak misilleme gümrük vergileri uygulamıştı. Avrupa Birliği, çelik ve alüminyum gümrük vergilerine yanıt olarak, burbon da dahil olmak üzere 26 milyar euro değerinde ABD malına vergi koydu ve Trump'ın Avrupa alkolüne yüzde 200 gümrük vergisi tehdidinde bulunmasına yol açtı.

Kazanacak çok az şey var

Trump çarşamba günü hedef alınan ülkelerin listesini okurken, kendi uluslarının işletmelerini korumak için uyguladıkları ticaret engelleri nedeniyle onları suçlamadığını tekrarladı. "Ama biz de şu anda aynı şeyi yapıyoruz," dedi.

Trump, "Amansız ekonomik savaş karşısında ABD artık tek taraflı ekonomik teslimiyet politikasına devam edemez," dedi.

Hindistan'daki bir iş forumunda konuşan Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, bu tür tedbirlerin belirsizliğe yol açmanın yanı sıra "karşılıklı olarak kabul edilmiş kurallara" ve "uluslararası ticareti yöneten ilkelere" meydan okuduğu uyarısında bulundu.

Trump ile daha önce de karşı karşıya gelen Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro ise sosyal medya platformu X aracılığıyla yaptığı açıklamada, gümrük vergilerinin küresel bir dönüm noktası olduğunu söyledi: "Bugün tüm dünyada serbest ticaret politikalarını ilan eden neoliberalizm öldü."

Analistler, ne ABD'de ne de diğer ülkelerde topyekûn bir ticaret savaşından kazanılacak çok az şey olduğunu söylüyor.

İtalya'daki Uluslararası Siyasi Araştırmalar Enstitüsü'nde kıdemli analist olan Matteo Villa, "Trump bir kez daha Avrupa'yı bir yol ayrımına getirdi," dedi.

"Eğer Trump gerçekten yüksek gümrük vergileri uygularsa, Avrupa'nın buna karşılık vermesi gerekecek ama paradoks şu ki AB hiçbir şey yapmasa daha iyi olur," diyen Villa, AB'nin ABD'ye ihracatının daha fazla olduğuna dikkat çekti.

Villa, "Öte yandan, Trump sadece güç dilinden anlıyor gibi görünüyor ve bu da güçlü ve acil bir yanıt verilmesi gerektiğini gösteriyor" dedi. "Muhtemelen Brüksel'deki umut, bu yanıtın Trump'ı müzakere etmeye ve kısa süre içinde geri adım atmaya ikna edecek kadar güçlü olması."