İsrail, Gazze'deki Filistinlileri Güney Sudan'a göndermek için görüşmeler yapıyor

İsrail’in, Gazze’deki Filistinlileri Doğu Afrika’nın savaş yorgunu ülkesi Güney Sudan’a yerleştirme olasılığı üzerine bu ülkeyle görüşmeler yürüttüğü bildirildi. Bu girişim, İsrail’in Hamas’a karşı 22 aydır süren operasyonlar sonucu büyük ölçüde harabeye dönen bölgeden toplu göçü teşvik etme planının bir parçası olarak görülüyor.

Konuya aşina altı kaynak, Associated Press’e (AP) görüşmelerin yapıldığını doğruladı ancak ne kadar ilerleme kaydedildiğinin belirsiz olduğunu söyledi.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ABD Başkanı Donald Trump’ın “Gazze nüfusunun büyük kısmını yeniden yerleştirme” vizyonunu, kendi ifadesiyle “gönüllü göç” yoluyla hayata geçirmek istediğini belirtiyor.

İsrail’in, Sudan ve Somali dahil olmak üzere diğer Afrika ülkeleriyle de benzer yerleştirme planları üzerine temaslarda bulunduğu biliniyor.

Filistinliler, insan hakları grupları ve uluslararası toplumun büyük kısmı bu planları, uluslararası hukuku ihlal eden 'zorla sürgün' planı olarak görüyor.

İsrail Dışişleri Bakanlığı yorum yapmaktan kaçınırken, Güney Sudan Dışişleri Bakanı da soruları yanıtsız bıraktı. ABD Dışişleri Bakanlığı ise özel diplomatik görüşmeler hakkında yorum yapmadığını bildirdi.

Görüşmelere tepki

ABD merkezli bir lobi şirketinin kurucusu Joe Szlavik, Güney Sudanlı yetkililerden bu görüşmeler hakkında bilgi aldığını söyledi. Ona göre bir İsrail heyeti, Filistinliler için ülkede kamp kurulma olasılığını incelemek üzere Güney Sudan’ı ziyaret etmeyi planlıyor.

Ziyaret için belirlenmiş bir tarih yok ve İsrail bu planı doğrulamadı. Szlavik, kampların maliyetini muhtemelen İsrail’in karşılayacağını belirtti.

Güney Sudanlı bir sivil toplum kuruluşunun başkanı Edmund Yakani de yetkililerle bu görüşmeler hakkında konuştuğunu söyledi.

Konuyla ilgili bilgisi olan dört yetkili, kamuoyu önünde konuşma yetkileri olmadığı için isimlerini açıklamadan görüşmelerin sürdüğünü doğruladı. Bunlardan ikisi, Mısırlı yetkililerdi ve İsrail’in uzun süredir Filistinlileri kabul edecek bir ülke arayışında olduğunu bildiklerini, Güney Sudan’ın bunu kabul etmemesi için lobi yaptıklarını söyledi.

Mısır, sınır komşusu Gazze’den Filistinlilerin başka ülkelere taşınması planına kesin olarak karşı çıkıyor; bunun ülkeye mülteci akınına yol açmasından endişe ediyor.

Bir çatışma bölgesinden diğerine

Birçok Filistinli, savaştan ve kıtlığa varan gıda krizinden kaçmak için Gazze’den geçici olarak ayrılmak isteyebilir. Ancak çoğu, buradan kalıcı olarak başka bir yere yerleştirilmeyi, ulusal vatanlarının bir parçasını kaybetmek olarak gördükleri için reddediyor.

Filistinliler, İsrail’in kendilerini geri dönmelerine asla izin vermeyeceğinden ve kitlesel göçün Gazze’nin ilhakına ve bölgede Yahudi yerleşimlerinin yeniden kurulmasına zemin hazırlayacağından korkuyor.

Üstelik ayrılmak isteyenlerin bile dünyanın en istikrarsız ve çatışma dolu ülkelerinden biri olan Güney Sudan’a gitmeyi tercih etmesi olası değil. Güney Sudan, bağımsızlığın ardından patlak veren ve yaklaşık 400 bin kişinin öldüğü iç savaştan bu yana toparlanamadı. Ülkenin bazı bölgeleri hâlâ kıtlıkla boğuşuyor.

Petrol zengini ülke yolsuzlukla sarsılmış durumda ve 11 milyonluk nüfusunu beslemek için büyük ölçüde uluslararası yardıma bağımlı. Trump yönetiminin dış yardımlarda ciddi kesintiler yapması, durumu daha da kötüleştirdi.

Yedi yıl önce imzalanan barış anlaşması kırılgan ve tamamlanmamış durumda. Ana muhalefet lideri Riek Machar’ın bu yıl başlarında ev hapsine alınmasıyla savaş tehdidi yeniden gündeme geldi.

Özellikle Filistinliler açısından, Güney Sudan’da hoş karşılanmama riski var. Ülkenin Sudan’dan bağımsızlık savaşı, çoğunluğu Hristiyan ve yerli dinlere mensup olan güney ile ağırlıklı olarak Arap ve Müslüman olan kuzey arasında yaşandı.

Yakani, Güney Sudanlıların kimlerin geleceğini ve ne kadar süre kalacaklarını bilmesi gerektiğini, aksi halde Müslüman ve Araplara karşı “tarihsel sorunlar” nedeniyle gerginlik yaşanabileceğini söyledi.

“Güney Sudan insan atık alanı olmamalı,” diyen Yakani, “ve ilişkileri geliştirmek için insanları pazarlık kozu olarak kabul etmemeli” ifadelerini kullandı.