Η κομβική παρουσία των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών στο οπλοστάσιο της Ευρώπης

Η ΕΕ βρίσκεται σε διαδικασία επανεξοπλισμού. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η απομάκρυνση της Αμερικής από τη Γηραιά Ήπειρο ωθούν τους 27 να ενισχύσουν τη στρατηγική τους αυτονομία.

Ωστόσο, η Ευρώπη δεν είναι ακόμη σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό της και εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αμερικανικό εξοπλισμό. Μεταξύ του 2020 και του 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν το 53% των ευρωπαϊκών αμυντικών εισαγωγών. Σχεδόν ολόκληρη η ήπειρος διαθέτει αμερικανικό εξοπλισμό.

Η Ευρώπη διαθέτει, ωστόσο, μια ισχυρή αμυντική βιομηχανία αεροδιαστημικής, με το γαλλικό Rafale, το σουηδικό Gripen και το Eurofighter Typhoon, που παράγονται από κοινοπραξία αποτελούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία.

Αλλά και το αμερικανικό F-35 της Lockheed-Martin κάνει όνομα στις δυνάμεις της Ευρώπης. Η Ιταλία έχει παραγγείλει 90 αεροσκάφη, η Γερμανία 35, το Βέλγιο 34 και η Πολωνία 32. Συνολικά, η Ευρώπη θα είναι σε θέση να βασιστεί σε 200 επιπλέον αμερικανικά αεροσκάφη τα επόμενα χρόνια, με τον κίνδυνο να διατηρήσει μια στρατηγική εξάρτηση.

"Υπάρχει μια μορφή εξάρτησης επειδή πρόκειται για ένα πολύ εξελιγμένο αεροσκάφος που απαιτεί μεγάλη συντήρηση. Αυτό σημαίνει ότι τα εξαρτήματα πρέπει να αντικαθίστανται τακτικά. Την αλυσίδα εφοδιασμού που παράγει αυτά τα εξαρτήματα διαχειρίζεται η Lockheed Martin στις Ηνωμένες Πολιτείες", εξηγεί ο Christophe Wasinski, καθηγητής στο Κέντρο Έρευνας και Μελετών στη Διεθνή Πολιτική του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών (ULB).

"Η αντικατάσταση των παλαιότερων μαχητικών-βομβαρδιστικών έχει αποτελέσει αντικείμενο σημαντικής συζήτησης, ιδίως στο Βέλγιο και στη συνέχεια σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε κάθε περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες πίεσαν πολύ έντονα για την αγορά του F-35 από πολλούς συμμάχους τους", προσθέτει ο καθηγητής.

Τα πλεονεκτήματα του F-35

Τα αμερικανικά αεροσκάφη έχουν μια σειρά από πλεονεκτήματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ΝΑΤΟ και η χρήση αμερικανικού εξοπλισμού εξασφαλίζει μεγαλύτερη διαλειτουργικότητα με τους ευρωπαϊκούς στρατούς. Υπάρχει επίσης μια πολιτική διάσταση. Η αγορά αεροσκαφών από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού δείχνει επίσης τη δέσμευσή μας στην Ουάσιγκτον.

Επιπλέον, η αμερικανική τεχνολογία πλεονεκτεί έναντι των ευρωπαϊκών αεροσκαφών.

"Παρά ταύτα, οι Αμερικανοί έχουν κατακτήσει τεχνολογίες, ιδίως όσον αφορά την τεχνολογία stealth, τις οποίες οι Ευρωπαίοι δεν έχουν κατακτήσει ακόμη", επισημαίνει ο Alain De Neve, ερευνητής στο Institut Royal Supérieur de Défense.

"Το ερώτημα είναι προφανώς αν το stealth είναι απολύτως απαραίτητο για τις σύγχρονες πολεμικές επιχειρήσεις ή αν μπορούμε να το αποφύγουμε και να βασιστούμε σε αεροσκάφη που είναι ικανά για υψηλό επίπεδο stealth", διερωτάται.

"Τούτου λεχθέντος, εμείς (οι Ευρωπαίοι) μπορούμε επίσης να έχουμε δυνατότητες μάχης που είναι λιγότερο δαπανηρές και πιο αναλώσιμες".

Ερωτήματα εγείρονται επίσης σχετικά με την ικανότητα της Ουάσινγκτον να προσγειώσει άμεσα τα αεροσκάφη της και να τα θέσει μη λειτουργικά μέσω της αδυναμίας χρήσης βασικού λογισμικού. Ωστόσο, η χρήση αυτού του εργαλείου "kill switch" θα μπορούσε να επιφέρει πλήγμα στην αμερικανική αξιοπιστία και στις προσοδοφόρες εξαγωγές της στρατιωτικής της βιομηχανίας.

Το ευρωπαϊκό στοίχημα του επανεξοπλισμού

Για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει τη στρατηγική και στρατιωτική της αυτονομία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις αρχές Μαρτίου το σχέδιο ReArm Europe (Επανεξοπλισμός της Ευρώπης). Τα επόμενα χρόνια, το σχέδιο θα πρέπει να κινητοποιήσει σχεδόν 800 δισεκατομμύρια ευρώ.

Όμως ο Christophe Wasinski δεν πείθεται εστιάζοντας αποκλειστικά σε αυτή τη χρηματοοικονομική και βιομηχανική προσέγγιση.

"Δεν νομίζω ότι η απλή διοχέτευση δισεκατομμυρίων ή δεκάδων ή εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ θα δημιουργήσει μια κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας", τονίζει ο καθηγητής του ULB. "Νομίζω ότι πρέπει να ξεκινήσει με πολιτικές συζητήσεις σχετικά με το τι θέλουμε να κάνουμε με τις ένοπλες δυνάμεις και επίσης τι θέλουμε να κάνουμε με αυτά που ήδη υπάρχουν, διότι υπάρχουν ήδη δυνατότητες στα ευρωπαϊκά οπλοστάσια.